मधुनिता
पूर्णत्व
"अरे! काय ऐकतेय मी हे राघव. दादाने तुझ्या निर्णयाबद्दल सांगितलं आणि मी पुरती हादरले रे. रात्री नीट झोप सुद्धा लागली नाही. सकाळी पहिली गाडी पकडली आणि इथे आले. शेवटी आपल्या घराण्याच्या इभ्रतीचा प्रश्न आहे. तुझ्याकडून ही अपेक्षा नव्हती, राघव." सुमाआत्याने घरात पाऊल टाकताच राघवची कान उघडणी करायला सुरुवात केली.
" अहो वन्स, प्रवासाने दमला असाल. चहा पाणी घ्या आधी नंतर बोलू आपण या विषयावर." शामलने ननंदबाईच्या हातात चहाचा कप देत त्यांना थांबवण्याचा प्रयत्न केला.
" हो, तुझ्या अश्या मऊ वागण्या आणि बोलण्यानेच आज ही वेळ आली आहे. घराण्याची पत, अब्रू सगळी वेशीला नेऊन टांगली तुम्ही माय लेकराने." बहिणीचा आवाज ऐकताच आपल्या खोलीतून बाहेर येत वसंतरावांनी तिची री ओढली.
" अहो काय बोलताय तुम्ही हे?" शामलने बोलायला तोंड उघडलं इतक्यात,
" पुरे आता, पहिल्यापासून तू त्याला पाठीशी घालत आलीस. त्याचेच परिणाम आहेत हे. आज काय तो सोक्षमोक्ष लावूनच टाकायचा आहे मला म्हणून मी आक्काला तातडीनं इकडे बोलावणं धाडलं." सुमा आक्काच्या बाजूला जाऊन बसत वसंतरावांनी एक जळजळीत कटाक्ष राघव वर टाकला.
राघव आपल्या नऊ महिन्याच्या लेकीला परीला छातीशी कवटाळून निशब्द उभा होता. वसंतरावांची ती आग ओकणारी नजर पाहून तो परीला घेऊन आपल्या खोलीत निघून गेला आणि दार ओढून घेतलं.
" बघितलंस आक्का मागील आठवड्यापासून हे असं चालू आहे."
" शांत हो वसंता, आता मी आले आहे ना. सगळं नीट होईल बघ. काळजी करू नकोस."
रात्री जेवणाच्या वेळी सुमाआत्याने परत विषयाला हात घातला इतक्यात परीच्या रडण्याचा आवाज आला आणि राघव धावतच त्याच्या खोलीत निघून गेला त्यामुळे तात्पुरता तरी वादाला पूर्णविराम लागला होता.
जेवणानंतर सगळी आवराआवर झाल्यानंतर शामल राघवच्या खोलीत डोकावली. परीला कुशीत घेऊन निजवता निजवता राघवचा देखील डोळा लागला होता.
शामल हळूच चोर पावलांनी राघवच्या शेजारी जाऊन बसली. बाजूलाच टेबलावर ठेवलेला राघव आणि आरतीचा लग्नातला फोटो पाहून शामलचे डोळे भरून आले.
" का गं इतकी घाई केलीस जायची. लेकीला जन्म दिलास आणि निघून गेलीस कायमची. त्या इवल्याश्या जीवातही तुझा जीव अडकला नाही का? सगळे पाश कायमचे तोडून गेलीस.... तू गेलीस आणि राघव पुरता कोलमडून गेला गं. परीला एकट्याने सांभाळता सांभाळता त्याची खूप दमछाक होते. आम्ही सगळे आहोतच त्याच्यासोबत पण तुझी जागा कशी भरून निघेल, सांग बरं?"
फोटोतल्या आरतीशी बोलता बोलता नकळत शामलचा हात राघवच्या डोक्यावरून फिरू लागला तशी त्याची झोप चाळवली आणि तो उठून बसला. त्याचे लाल डोळे आणि उतरलेला चेहरा त्याच्या होणाऱ्या घुसमटीची साक्ष देत होता.
" का इतका त्रास करून घेतोयस बाळा. प्रवाहाच्या विरुद्ध दिशेने वाहण्याचा इतका अट्टहास का? दमशील अरे! तू कितीही जोर लावलास तरीही तुझी ताकद कमीच पडणार आहे. असे असामान्य निर्णय घेण्यासाठी खूप हिम्मत लागते रे आणि ती तुझ्यात आहे हे ठाऊक आहे मला. तरीही पार लागणं खूप अवघड. निदान परीचा तरी विचार कर." शामल ने राघवला समजावण्याचा प्रयत्न केला.
" अगं आई, परिसाठी तर हा निर्णय घेतला ना. तूच मला सांग, आरती गेल्यानंतर मला किती स्थळं सांगून आली. बाबांच्या म्हणण्यानुसार मी त्यातल्या एखादीशी लग्न जरी केलं तरी ती परीला निस्वार्थ प्रेम देऊ शकेल का? उद्या तिला स्वतःची मुलं व्हावीत असं नाही का वाटणार? तिची स्वतःची काही स्वप्न उराशी बाळगून ती माझ्या आयुष्यात येईल. तिच्या स्वप्नांना मी न्याय नाही देऊ शकणार. कारण माझ्या आयुष्यात आरतीची जागा दुसरी कोणीही घेऊ शकणार नाही. भलेही आमची साथ अल्पायुषी होती पण जितका वेळ मी तिच्यासोबत घालवला तो वेळ, त्या आठवणी माझ्या पुढील प्रवासात मला साथ देण्यासाठी पुरेश्या आहेत आणि म्हणूनच मी माझ्या परिसाठी, तिचा सांभाळ करण्यासाठी सुशीलची निवड केली यात माझं काय चुकलं? अगं सुशील इतकं निर्मळ आणि निस्वार्थ प्रेम माझ्या परीवर कोणी करूच शकणार नाही. खात्री आहे मला."
" सुशील नव्हे! सुशीला म्हण तिला." इतका वेळ राघव आणि शामलचं बोलणं दारात उभं राहून ऐकणारी सुमाआत्या आत येत म्हणाली.
" अगं, आत्या हे काय बोलतेयस तू. सुशील माझा बालपणाचा मित्र आहे. आम्ही एकत्र वाढलो, खेळलो, शिकलो आणि काय कमी आहे गं त्याच्यात."
" अरे! ज्या सुशीलला त्याच्या घरच्यांनी इतकी वर्षे एका अडगळीच्या खोलीत डांबून ठेवलं आहे त्याच्यावर तू आपल्या परीची जवाबदारी सोपवणार आणि मुख्य म्हणजे त्याच्यात काय कमी आहे हे तुला नाही का माहिती. अरे तो एक तृतीयपंथी आहे, किन्नर... असं ही तुला काय माहिती असणार. त्याच्याबद्दल माहिती असायला तू इथे होतासच कुठे? मध्यंतरी दहा बारा वर्षे तू परदेशी होतास ना." सुमाआत्या एका एका शब्दावर भर देत होत्या.
" मला सगळं ठाऊक आहे आत्या. अगं मागील दहा बारा वर्षे मी परदेशी होतो म्हणून काय झालं. आमची मैत्री तरी कायम होतीच ना. आरतीला देखील सुशीलबद्दल सगळं माहिती होतं."
" आई तुला आठवतंय आम्ही लहानपणी इथे अंगणात खेळायचो तेंव्हा तू त्याचे किती लाड करायचीस. त्याच्या आवडीचे पदार्थ त्याला खाऊ घालायचीस." राघव शामलचा हात हातात घेत म्हणाला.
" हो पण तेंव्हा मला कुठे ठाऊक होतं की तो......"
" अगं, मग काय झालं. तो तेंव्हाही माझा जिवलग मित्र होता आणि आजही आहे. आम्ही अगदी पहिली पासून एकत्र वाढलो, शिकलो पण जसजसा काळ पुढे सरकू लागला तो खूप उदास राहू लागला. मी कितीदा तरी त्याला या मागचं कारण विचारलं पण त्याने नेहमीच हसून टाळलं आणि दहावीत असताना अचानक त्याने तो पुढे शाळा शिकू शकणार नाही म्हणून सांगितलं कारण त्याच्या घरच्यांना त्याने बाहेर कोणाशी भेटलेलं, बोललेलं आवडणार नव्हतं. त्याचा बाहेरच्या जगाशी असणारा संपर्क त्यांना चालणार नव्हता,,, का? तर तो सामान्य नव्हता. तो इतर मुलांसारखा नव्हता. त्याला स्वतःलाच माहिती नव्हतं की तो मुलगा आहे की मुलगी... त्याची ओळख नक्की काय."
" हळूहळू घरच्यांचं त्याच्यासोबत वागणं बदलू लागलं. घरी पाहुणे आले तर त्याला एका खोलीत बंद करण्यात येऊ लागलं. दिवसा त्याने त्या खोलीबाहेर यायचं नाही अशी सक्त ताकीद होती. मी मात्र माझं शिक्षण, नोकरी यामध्ये व्यस्त झाल्यामुळे लाचार झालो. त्याच्यासाठी काहीच करू शकलो नाही पण तीन वर्षांपूर्वी मी जेव्हा इथे परत आलो तेंव्हा त्याला भेटलो. त्याला भेटल्यानंतर मला माझीच लाज वाटू लागली. आई अगं, मी जरी माझ्या व्यस्ततेमुळे त्याला विसरलो असलो तरी त्याने एक एक आठवण काळजात कोरून ठेवली होती गं. त्यावेळी त्याची अवस्था त्या वठलेल्या खोडा सारखी झाली होती. त्याचवेळी ठरवलं त्याला असं कणाकणानं उध्वस्त होऊ द्यायचं नाही. त्यानंतर मी त्याला एक फोन घेऊन दिला आणि नेहमी त्याच्या संपर्कात राहू लागलो."
" अरे पण राघव, म्हणून काय परीची जवाबदारी त्याच्यावर सोपवायची." राघव बोलत असताना सुमाआत्याने मध्येच त्याला रोखलं.
" हो,, का नाही आत्या? तुला आठवतंय आई! परीच्या जन्माच्यावेळी आरतीला दवाखान्यात नेताना तो खिडकीतुन हात हालवत आम्हाला धीर देत होता. तो गुपचूप लपत छपत दवाखान्यात परीला बघायला देखील आला होता. मला एक गोष्ट सांग आत्या एक स्त्रीच मुलांचं संगोपन व्यवस्थित करू शकते का? सुशील नाही का करू शकणार?
" आत्या अगं, शारीरिक आकर्षण किंवा शारीरिक सुखच सर्व काही नसतं. आत्मिक समाधान त्याहून जास्त महत्वाचं आणि ते आत्मिक समाधान मला आरतीने प्रदान केलं आहे. माझ्या संपूर्ण आयुष्यासाठी ते मला पुरेसं आहे. आता माझ्या जीवनाचं सार, आधार माझी परीच..."
" आई, सुशील असा आहे यात त्याचा काय दोष? परमेश्वराने त्याला शारीरिकदृष्ट्या अपूर्ण ठेवलं असलं तरी ममतेने ओतप्रोत प्रेमळ हृदय नक्कीच दिलं आहे. एकाच परमेश्वराने आपल्यालाही बनवलं आणि त्यालाही मग आपल्याला काय अधिकार आहे त्याच्या कलाकृतीला हीन समजण्याचा."
राघवचं बोलणं ऐकून सुमाआत्याची अवस्था त्या झाडावरून गाळलेल्या सुकलेल्या पानासारखी झाली होती. जे फक्त हवेत इकडून तिकडे उडत होतं, स्वतःच अस्तित्व शोधत होतं पण थांग काही लागत नव्हता.
बाहेर गार वारा वाहत होता. मध्येच पाखरांची किलबिल ऐकू येत होती. बोलण्या बोलण्यात सकाळ कधी झाली हे त्या तिघांनाही समजलं नाही.
सकाळी नाश्त्यानंतर वसंतरावांनी राघव, शामल आणि सुमाला हॉलमध्ये बोलावलं आणि बोलायला सुरुवात केली इतक्यात सुशीलही तिथे आला. सुशीलला पाहून राघवला एकीकडे आनंद झाला तर दुसरीकडे वसंतरावांची प्रतिक्रिया काय असेल याची भीती वाटू लागली,
" हे बघ राघव आज काय तो सोक्षमोक्ष लावूनच टाकू. सुशीलला इथे पाहून तुला आश्चर्य वाटलं ना. मीच त्याला इथे बोलावून घेतलं आहे. त्याचं काय आहे ना रात्री मी तुम्हा तिघांचं बोलणं ऐकलं आणि एका निष्कर्षावर पोहचलो. आरती गेल्यानंतर तुझ्यासाठी बरीच स्थळं सांगून आली पण परीचा सांभाळ करेल अशी एकही नव्हती. कोणाला पैश्याचा हव्यास, तर कोणी बंगला गाडी पाहून भुललं तर कोणी स्वातंत्र्याचा स्वतःच्या सोयीनुसार अर्थ लावून स्वातंत्र्य भोक्ती... त्यामुळे मी रात्री बराच विचार केला. एका असामान्य व्यक्तीला स्वाभिमानाने जगण्याचा अधिकार नाही का? सुशीलच्या मनात परिबद्दल असलेली ममता, वात्सल्य पुरेशी नाही का? परी रडत असताना गच्चीवर अस्वस्थपणे तासंतास फेऱ्या मारणारा सुशील मीही पाहिलाय. त्यामुळे मी एक निर्णय घेतला आहे."
वसंतरावांनी राघवच्या हातातून परीला घेऊन सुशीलच्या हाती सोपवलं.
" मला माहिती आहे राघव तुला आश्चर्य वाटत असेल पण काय करू मी पण एक माणूसच आहे ना. आधी तुझा निर्णय मला मान्य नव्हता पण बराच विचार केल्यानंतर तुझं म्हणणं पटलं मला. अरे, सुशील अपूर्ण नाही. प्रेम, ममता, वात्सल्य आणि संवेदनशील मनाने तो पूर्ण आहे. आमच्या सारखे संकुचित आणि कुंठित बुद्धिमतेचे लोकचं खरंतर आपल्या विचारांनी अपूर्ण असतात. समानतेचा गाजावाजा करणारे आमच्यासारखे लोकचं सामाजिक विसंगतीना जन्माला घालतात. यात दोष सुशीलचा नाही आमच्या विचारसरणीचा आहे जो एका मुलाच्या शारीरिक विसंगतीला किन्नर,,,, हिजडा ही नावं देऊन मोकळे होतो. आम्ही पार विसरुनच जातो की यांच्यातही एक प्रेमळ मन आहे. त्यांनाही परिवार हवा आहे आपल्याचं प्रेम हवं आहे."
" राघव अरे, प्रवाहाच्या विरुद्ध वहायला सगळ्यांनाच नाही जमत. खूप हिम्मत लागते त्यासाठी आणि ती हिम्मत तू दाखवलीस. तुझ्यामुळे समाजाने नाकारलेल्या आणि उपेक्षित सुशीलला असामान्य मातृत्व बहाल झालं. मला अभिमान आहे बाळा तुझा.
वसंतरावांच बोलणं ऐकून सुशीलच्या डोळ्यात पाणी आलं. आजवर ऐकलेली निंदा उपेक्षा सगळं काही त्या पाण्यात वाहून जात होतं. आज तो खूप खुश होता. त्याचा एक एक अश्रू त्याच्या मनातील अव्यक्त भावना व्यक्त करत होता.
एकीकडे वसंतराव बोलत होते आणि दुसरीकडे सुशील परीला आपल्या मिठीत घेऊन जोजवत होता. त्याच्या डोळ्यातून अश्रुंचे पाट वाहत होते. असं वाटत होतं जणू ह्या इवल्याश्या परीने जादूची कांडी फिरवली आणि सुशीलच्या अपूर्ण जीवनाला पूर्णत्व प्राप्त करून दिलं.
समाप्त...
©️ सुनिता मधुकर पाटील. ( मधुनिता )
6/10/2022
फोटो - साभार गुगल.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.