© मधुनिता
© सुनिता मधुकर पाटील.
गिरकी
" अरे स्त्री ही धरेसारखी असते रे...! घराच्या चार भिंती हीच तिची कक्षा. घर संसार, मुलं नवरा ह्या परिघाभोवती त्या जन्मभर फिरत असतात. चार भिंतीच्या कक्षेत फिरता फिरता ती स्वतःभोवती गिरकी घ्यायची मात्र विसरून जाते. आपण पुरुष काय करतो? भास्कराप्रमाणे निरंतर आग ओकण्याचं काम... रात्रीच्या अंधारात त्यांचे वाहणारे अश्रू गोठून जातात ते आपल्याला कधी दिसतच नाहीत. सकाळ होताच ते गोठलेले अश्रू पुन्हा सज्ज असतात त्या कोमल दवबिंदूप्रमाणे मायेचा ओलावा द्यायला."
" म्हणुनच स्त्रीला चांद अधिक जवळचा भासतो रे... शीतल चांदण शिंपणारा...! ती शोधत असते तिचा चांद व्यक्त व्हायला, आपल्या आजुबाजुला, कधी मित्र मैत्रिणींमध्ये, कधी आई तर कधी भाऊ बहिणींमध्ये, मुलांमध्ये...! एखादीला गवसलाच तिचा चांद तर रिता करते ती तिच्या मनाचा डोह त्या चांदासमोर आणि जर नाहीच गवसला तर...!"
" अरे मनाच्या डोहात खूप काही कैद असतं रे...! एकलेपणाची खंत, दुर्लक्षित होण्याची सल, नेहमीच गृहीत धरल्याची बोचणी, नकारात्मकता,,,, आणखी ही बरंच काही. वेळीच जर तो स्वच्छ, निर्मळ किंवा रिता केला नाही तर दिवसेंदिवस तो अधिकच कुंद, गडद, काळाकुट्ट होत जातो."
" जी चूक मी केली ती तु करू नकोस, अविनाश. अरे, गेली माझी संपदा मला एकट्याला सोडून कायमची...! काळाकुट्ट झालेला मनाचा डोह तसाच सोबत घेऊन... मी कधी प्रयत्नच केला नाही तिला समजून घेण्याचा." इतकं बोलून वामनराव तरातरा आपल्या खोलीत निघून गेले.
वामनराव गावी रहायचे. त्यांची पत्नी संपदा सहा महिन्यांपूर्वी देवाघरी गेली. तिथे त्यांची एकट्याची आबाळ होवू नये म्हणुन अविनाश आणि रमा त्यांना आपल्यासोबत मुंबईला घेऊन आले होते.
" रमा हे बाबा काय बडबडत आहेत. अगं, सकाळपासून तुम्ही दोघे कुठे होता एवढाच प्रश्न तर मी विचारला होता ना. सकाळपासून कुठे होता तुम्ही दोघे... सकाळी घरातून बाहेर पडलेले तुम्ही दोघे आता घरी परत येताय. काही काळजी, जबाबदारी आहे की नाही. बाबांचं काय...! त्यांचं वय झालंय पण तू... तुलाही काही समजू नये आणि दोघांचेही मोबाईल बंद येत आहेत." रमा आणि तिचे सासरे वामनराव सकाळ पासून घराबाहेर होते म्हणुन अविनाश रमाला जाब विचारत होता.
रमादेखील काहीही न बोलता डोळे पुसत आपल्या खोलीत निघून गेली.
" अरे सम्या, कुठे गेले होते हे दोघे. सकाळपासून फोन करून वैताग आला. दोघांचेही फोन स्विच ऑफ...! आणि तू... तू कुठे होतास, तू ही त्यांच्या पाठोपाठ बाहेर पडलास ते आता उगवतोयस. अरे कोणी काही सांगणार आहे का? उद्या सकाळी ऑफिसला जायचं आहे. तुमच्या दोघांच कॉलेज आहे. कपडे इस्त्री करायचे आहेत. शरयूचा टॉप सापडत नाही आहे. जसं जसं वय वाढत चाललंय ना तशी ही बाई वेंधळी होत चालली आहे. जबाबदारी नावाची गोष्टच राहिली नाही."
" बास झालं बाबा...! तुम्हाला खरचं वाटतंय आई एक जबाबदार व्यक्ती आहे कारण मला आठवतंय काल सकाळीच चहाचा कप तुमच्या हातात द्यायला दोन मिनिटं उशीर झाला होता तर तुम्ही किती चिडला होता," बेजबाबदार कुठली... एक कप चहा वेळेवर मिळत नाही." समीर बोलत होता.
" मग काय चुकीचं बोललो मी... अरे, दिवसभर घरात बसून तर असते. कामच काय असतं तिला. वेळेवर एक कप चहा देता येत नाही. बेजबाबदारपणा नुसता आणखी काय...!" अविनाश चिडून बोलला.
" घरात काय काम असतं बाबा... तुम्ही जेंव्हा ऑफिसातून परत येता ना तेंव्हा सगळा स्वयंपाक तयार असतो. देवासमोर सांजवात तेवत असते पण आज एक दिवस आई घराबाहेर आहे तर देवासमोर अजून दिवा लागलेला नाही. हा ओला टॉवेल सकाळपासून अजून बेडवरच पडला आहे. किचन बघितलं किती अस्ताव्यस्त पडलं आहे. बेसिन खरकट्या भांड्यानी गच्च भरलं आहे. हॉलमध्ये सगळी कडे कचरा आहे. आज घरात झाडूही लागलेला नाही. असं किचन या आधी कधी तुम्हाला कधी दिसलं आहे का? उद्या तुमचं ऑफिस आहे. तुम्ही तुमचे कपडे इस्त्री करून घेऊ शकत नाही त्यालाही तुम्हाला आई हवी आहे. तुमचे बूट पॉलिश करण्यापासून सगळ्या कामाला तुम्हाला आई लागते. घरात बसूनच असते, दिवसभर तिला काय काम असतं. हे काम जर कामचं नाही तर तुम्हाला का जमलं नाही. तुम्ही का नाही केलं. का तुम्ही आईची वाट पाहताय? " समीर बाबांचा हात पकडून रागारागात त्यांना सगळ्या घरातून फिरवत असतो.
" बाबा, आईचं वय किती आहे हो...!" समीरने बाबांना अचानक प्रश्न केला.
" झाली असतील चाळीस पूर्ण पण त्याचा इथे काय संबंध." अविनाशने खांदे उडवत उत्तर दिलं.
" म्हणजे तुम्हाला आईचं वय किती आहे हे देखील माहीत नाही.अहो ती पंचेचाळिशीच्या उंबरठ्यावर उभी आहे. थोड्याफार फरकाने हा रजोनिवृतिचा काळ. या वयात अनेक शारीरिक आणि मानसिक बदल घडत असतात. तुमची तक्रार आहे ना ती आजकाल जास्तच चिडचिड करते. अहो बाबा या वयात हे सगळं स्वाभाविक आहे. शरीरात हार्मोनल चेंजेस होत असतात. त्यामुळे उत्साह कमी होणे, सांधे दुखणे, ताठरणे, कंबरदुखी, पाठदुखी, छातीत धडधडणे, डोकेदुखी, गरगरणे, वजन वाढणे, झोपेच्या तक्रारी निर्माण होणे, रात्री अचानक घाम येणे हे सगळे शारीरिक त्रास होत असतात सोबतच मानसिक त्रास वेगळे. अस्वस्थ वाटणे, स्मृती कमी होणे, एकाग्रतेत कमतरता निर्माण होणे, सतत भीती वाटणे, एकटेपणा जाणवणे, निराश वाटणे, मूड सतत बदलत राहणे, चिडचिड वाढणे, पट्कन राग येणे, अपयशाने एकदम खचून जाणे, ओरडणे रडणे या सगळ्या गोष्टी या वयात घडत असतात."
" काय गं शरयू तुला तर डॉक्टर बनायचं आहे ना...! आईला होणारा त्रास तुला समजतं नाही का? कधीतरी तिचा विचार केलास का?" समीर ने शरयुला हे विचारताच तिने फक्त डोळे पुसले. ती काहीच बोलली नाही.
" बाबा, तुम्ही तिला कधी विचारलं का, तु कशी आहेस, कधी तिला बाहेर घेऊन गेला. रविवारचा दिवस तुमच्यासाठी आरामाचा... पण तुम्ही आईचा आराम हराम करता त्याच काय? सुट्टीच्या दिवशी तुमचे चार मित्र घरी जेवायला नेहमी ठरलेलेच... नाहीतर बाहेर पार्ट्या आहेतच. तिला किती त्रास होतो या सगळ्याचा कधी विचार केलात का? आणि इतकं करून शेवटी काय... तु घरातच असतेस. दिवसभर करतेसच काय? बेजबाबदार कुठली...! हेच नेहमी तिला ऐकायला भेटतं."
" लग्नानंतर तुमच्या एका शब्दावर तिने तिला आवडणारं भरतनाट्यम कायमचं सोडून दिलं. उद्या जर तिने तुम्हाला तुमच्या आवडीची एखादी गोष्ट सोडायला सांगितली तर तुम्ही ती तिच्यासाठी सोडाल का? नाही... नाही बाबा, तुम्ही नाही सोडणार, मग तिने तरी का सोडावं. तुम्हीच ठरवा ना बाबा खरं बेजबाबदार कोण आहे ते...!" समीर तावातावात बोलत होता आणि अविनाश फक्त आपल्या लेकाचं बोलणं शांतपणे ऐकत होता.
" राहिला प्रश्न आजोबा आणि आई सकाळ पासून कुठे होते त्याचा तर आज सकाळी आजोबा आईला घेऊन महालक्ष्मीच्या दर्शनाला गेले होते. तिला तुमच्यासोबत जायचं होतं, गेल्या सहा महिन्यांपासून ती तुम्हाला विनवत होती पण तुमच्याकडे वेळ नव्हता. मी ही नंतर त्या दोघांना जॉईन झालो. नंतर आईसाठी छानसा मोबाईल घेतला. भरतनाट्यमच्या क्लासमध्ये आईचं ऍडमिशन करवलं. दुपारी हॉटेलात मस्त आईच्या आवडीचं जेवण जेवलो. चार वाजता नाट्यगृहात जाऊन सुंदर नाटक पाहिलं. संध्याकाळी समुद्रकिनारी उनाडपणे भटकलो आणि आता आम्ही बाहेरच जेवून आलो आहे. हे सगळं आम्ही तुमच्या परस्पर केलं. ज्या माणसाला समोरच्या माणसाची कदर नाही. ज्याच्या लेखी त्याचं अस्तित्व शून्य आहे. त्याला विचारण्याची गरज मला आणि आजोबाला अजिबात भासली नाही." समीरची फार चिडचिड होत होती.
इतक्यात रमाने शरयू आणि अविनाशला जेवायला बोलावले. अविनाश खाली मान घालून गुपचूप जेवत होता. दोघे एकमेकांशी एक अक्षरही बोलले नाही.
दुसऱ्या दिवशी वामानरावांनी मित्रांकडे चौकशी करून रमाच्या मदतीसाठी घरकामाला एक बाई ठेवली. ते स्वतः तिला छोट्या छोट्या कामात नेहमी मदत करायचे. अविनाश तिला काहीच बोलत नव्हता आणि रमाला या गोष्टीचा फार त्रास होत होता.
आठवडा सरत आला होता. अविनाशने रमाशी अबोला धरला होता. एक दिवस दुपारी अविनाश लवकरच घरी आला. रमा भरतनाट्यमच्या क्लासला गेली होती. वामानराव त्यांच्या खोलीत वामकुक्षी घेत होते. समीर आणि शरयू कॉलेजमध्ये होते.
रमा संध्याकाळी घरी परत आली तेंव्हा अविनाश तिच्या स्वागताला उभा होता. ती हात पाय धुवून फ्रेश होऊन येईपर्यंत अविनाशने तिच्यासाठी फक्कड चहा आणि गरमागरम भज्याची तयारी करून ठेवली होती. रमासाठी हा आश्चर्याचा धक्का होता. ती फक्त अवाक होऊन त्याच्याकडे पाहत होती. त्याने तिचा हात पकडून तिला गॅरेजमध्ये नेलं. गॅरेजमध्ये एक नवी कोरी स्कुटर तिची वाट पाहत उभी होती.
" अगं, अशी बघतेस काय रमा... तुला भरतनाट्यमच्या क्लासला बसने जावं लागतं ना." अविनाश तिच्या डोळ्यात डोळे घालून बोलत होता आणि तिचे डोळे घळाघळा गळत होते.
" रडू नकोस रमा, चुकलो मी... पुन्हा अशी चूक नाही होणार. माफ कर मला. नेहमी तुला गृहीतच धरतआलो. अगं, समीर आणि बाबांनी चांगलच अंजन घातलं माझ्या डोळ्यात." रमाचे डोळे पुसत अविनाश बोलत होता.
" रमा बाळा अगं, तुझ्या कक्षा रुंदावत आहेत. घे गिरकी स्वतःभोवती अन कर मोकळं त्या व्याकुळ मनाला जे साजरं करू पाहतयं मी पण... उघड तो अंतरात दडपलेला अदृश्य कप्पा आणि उधळ ते इंद्रधनुषी रंग...!" वामनराव हसत हसत रमाला म्हणाले.
" माझी संपदा आज खूप खुश असेल... मी तिच्यासाठी तर काही करू शकलो नाही पण तरीहीे तुला असं बहरताना पाहून तिने नक्कीच स्वतःभोवती गिरकी घेतली असणार याची खात्री आहे मला." वामनराव आभाळाकडे पाहत एकटेच बडबडत होते.
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
12/1/2021.
फोटो - साभार गुगल
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.