©️ मधुनिता
दुष्काळात तेरावा... धोंडा
" अगं, रेवा आटोपलं की नाही, अजून किती वेळ. शरयु आणि जावईबापु कोणत्याही क्षणी येतील. दारात रांगोळी काढायची अजून बाकी आहे."
" हो आई, झालंच." म्हणत रेवा घाईघाईने रांगोळी काढण्यासाठी बाहेर अंगणात गेली.
वृंदा, रेवाची सासू, आज त्यांचा उत्साह अगदी ओसांडून वाहत होता. दारी तोरण, रांगोळी, घराची सजावट यात स्वतः जातीनं लक्ष घालत होत्या. त्यांच्या एका एका हालचालीवरून त्यांचा उत्साह डोकावत होता कारण आज त्यांची लेक आणि जावई येणार होते धोंडेदानासाठी. लेकीच्या लग्नानंतर पहिलाच अधिक महिना आला होता. जावयाचं आणि लेकीचं कोडकौतुक करण्यासाठी कधीपासून त्या तयारी करत होत्या.
पुरणपोळीचा गोडाधोडाचा स्वयंपाक, चांदीच तबक भरून अनारसे, चांगलं घसघशीत पुरणं भरून उकडलेले धोंडे. जावयाच्या आवडीचे आणखी काही पदार्थ. लेकी, जावयासाठी भारीतले कपडे. तिच्या सासुसासऱ्यासाठी कपडे. जावयाला भेट म्हणुन चांगला वजनदार चांदीचा दिवा, सगळं कसं अगदी प्रतिष्ठेला साजेसं.
आज अजयने ही ऑफिसमधून सुट्टी घेतली होती. एव्हाना रेवाची रांगोळी काढून झाली होती.
" अहो सरकार जरा जपून, किती तो उत्साह. ह्या वयात इतकी धावपळ बरी नव्हे." मोहनराव वृंदाची फिरकी घेत होते. अजय आणि रेवा देखील त्यांच्या या थट्टेत सामील झाले.
त्यांची थट्टा मस्करी चालूच होती इतक्यात शरयु आणि सुनीलची गाडी येऊन दारात उभी राहते. वृंदाने त्या दोघांवरून भाकरी तुकडा ओवाळून टाकला. जावयाचं आणि लेकीचं औक्षण करून त्यांना घरात घेतलं. त्यांनी जावयाच्या पाहुणचारात कसलीही कसर बाकी ठेवली नव्हती. लक्ष्मी नारायणाचा जोडा म्हणुन त्यांची पूजा केली. जावयाला पोटभर गरम गरम उकडलेले धोंडे आणि अनारसे खाऊ घातले. कपडे, चांदीच तबक भरून अनारसे आणि चांदीचा दिवा त्यांना भेट म्हणुन दिला.
सगळ्या भेटवस्तू पाहून शरयुला अचानक काय झालं कोणास ठाऊक, ती ताडकन उठली आणि आईला म्हणाली, " फक्त चांदीचा दिवाच आई !!! मला तर वाटलं होतं चांगला तोळ्या दोन तोळ्याचा सोन्याचा गोफ भेट म्हणून मिळेल धोंडेदानात. पण तु तर चांदीवरच भागवलं की." यावर सुनील काहीच बोलला नाही फक्त खाली मान घालून बसला.
" अगं, काय बोलतेस शरयु तु हे." वृंदा चाचपडली.
" का? एकुलता एक लाडका जावई ना !!! मग त्याला चांदीच दान, शोभतं का आपल्या घराण्याला." शरयु आईकडे पाहत बोलते.
" तुला मागच्याच आठवड्यात विचारलं होत, शरयु !!! जावईबापुनां काही हवं आहे का? तेंव्हा तुच म्हणाली होतीस ना की त्यांच्या काही अपेक्षा नाहीत आणि तसही सोनं देणं परवडणार नाही गं. सोनं कसलं महाग झालंय माहीत नाही का तुला. तुझ्या घरच्यांनी मागणी केली का सोन्याची?" वृंदाने सुनीलकडे पाहत शरयुला विचारलं. आणि सुनील आगतिकतेने शरयुकडे पाहत होता.
" अगं आई, चांदी देणं शोभतं का आपल्या प्रतिष्ठेला. उद्या लोक काय म्हणतील. नुसताच मोठेपणाचा तोरा मिरवत होते म्हणुन हसतील. आणि घरी जाऊन आई बाबांना काय सांगू. ते काय म्हणतील, कसली भिकारडी लोक गळ्यात पडली आहेत. नाव ठेवतील ग लोकं !!!" शरयु बोलत होती आणि सगळे तिच्या या बोलण्यावर आश्चर्याने तिच्याकडे पाहत होते.
" तुझ्या सासरच्या लोकांनी चांगुलपणाचा बुरखा पांघरला होता की काय आजवर. अगं, किती कौतुकाने मी सगळ्यांना सांगायचे माझ्या लेकीला सोन्यासारखं सासर मिळालं आहे म्हणुन पण आज कळालं त्यांचे खायचे आणि दाखवायचे दात वेगळे होते. जावयाला तर मी माझा दुसरा मुलगाच मानायचे पण शेवटी जावई तो जावईच. जावयाची जात दाखवल्याशिवाय राहणार नाही." वृंदा चिडून बोलत होती.
" काय म्हणालीस आई, जावयाची जात. मग काल दादाने काय केलं गं, त्यांने नाही दाखवली का? जावयाची जात. रेवा वहिनीच्या आईबाबांनी परिस्थिती नसताना दिलाच ना सोन्याचा गोफ दादाला. आपली तर परिस्थिती त्यांच्याहुन नक्कीच चांगलीच आहे मग तुम्हाला सोनं द्यायला काय झालं. काल किती उत्साहाने सांगत होतीस की रेवा वहिनीच्या आई बाबांनी सोनं दिल दादाला धोंडेदानात." शरयु आता चांगलीच चिडली होती. तिला सुनीलला कोणी काही बोललेलं आवडत नसे.
अजय आणि शरयु, वृंदा आणि मोहनरावांची दोन अपत्य... अजय शरयुपेक्षा तीन वर्षांनी मोठा. दोघांचीही शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर नोकरी मिळताच चांगली स्थळ पाहुन दोघांचीही लग्न दोन वर्षांपूर्वी सोबतच एकाच मांडवात झाली होती.
रेवा एका गरीब घरातील मुलगी. चांगलं स्थळ आहे म्हणुन तिच्या आईबाबांनी आपली ऐपत नसताना लेकीच्या लग्नात भरपूर खर्च केला होता. तिच्या सासरच्या प्रतिष्ठेला शोभेल असा अर्थातच कर्ज काढून...
रेवाने अजयच्या आयुष्यात आणि घरात लक्ष्मीच्या पावलाने गृहप्रवेश केला आणि शरयुने सुनीलच्या घरी. रेवा आणि शरयूच्या नात्याला फुलायला तसा वेळच मिळाला नाही.
वृंदाचा स्वभाव थोडा कडक असल्यामुळे घरातील सगळेच तिला घाबरून असायचे. तिच्यापुढे कोणाचं काही चालायचं नाही. रेवा नवीन असल्यामुळे घरातील लोकांच्या स्वभावाचा, आवडी निवडींचा अंदाज काही तिला येत नव्हता. वृंदाच्या या कडक स्वभावामुळे रेवाला सासूला काही विचारायची भीती वाटायची. ती मग शरयुला फोन करून घरातील सगळ्यांच्या आवडी निवडी जाणून घेऊ लागली सोबत अजयही होताच तिच्या मदतीला. हळुहळु दोघींना एकमेकींच्या स्वभावाची ओळख होऊ लागली. दोघींच्या छान गप्पा रंगू लागल्या. शरयु जमेल तितकं रेवाला मदत करायची. यातूनच दोघी नणंद भावजयीचं नात फुलतं गेलं. या दोन वर्षांच्या काळात त्या दोघींचं नात नणंद भावजयीच न राहता मैत्रीच्या निरागस बंधनात बांधलं गेलं होतं.
काल जेंव्हा वृंदाने फोन करून लेकीला सांगितलं की रेवाच्या आईबाबाने अजयला सोन्याची चेन अधिक महिन्याची भेट म्हणुन दिली तेंव्हा तिला जरा शंका आली. तिला आपल्या वहिनीच्या माहेरच्या आर्थिक परिस्थितीचा अंदाज होता आणि आपल्या आईच्या स्वभावाचा देखील.
शरयुने रेवाला फोन करून याबद्दल विचारताच तिने सुरवातीला काहीही सांगण्याचं टाळलं होतं कारण तिला या सगळ्या गोष्टींमुळे घरात वाद नको होता पण शरयु पण काही कमी नव्हती. तिने आपल्या मैत्रीची शपथ घालून, रेवाला भावविवश करून तिच्या बाबाची अंगठी आणि चेन विकून अजयला चेन केल्याचं जाणून घेतलं होतं. यामुळेच ती इतकी चिडली होती आणि आपल्या आईला याचा जाब विचारत होती.
" तु सुनीलच कौतुक करतेस ना, आई !!! की सुनील माझा जावई नाही मुलगा आहे. त्याच्या काही अपेक्षा नसतात. माझ्या लेकीला अगदी सोन्यासारखं सासर मिळालं आहे. मग हे असंच कौतुक दादाच आणि तुमचं होत असेल का? वाहिनीचे आई बाबा पण तितक्याच विश्वासाने दादाला आपला मुलगा म्हणू शकत असतील का? आमच्या लेकीला पण सोन्यासारखं सासर मिळालं आहे असं त्यांना वाटत असेल का?" सांग ना आई, शरयु आईला प्रश्न विचारत होती आणि तिच्या प्रश्नाचं उत्तर वृंदाकडे नव्हतं.
" नाही ते असं म्हणूच शकत नसतील,आई. ते हेच म्हणत असतील जावई जावयाची जात दाखवतोय आणि आमच्या लेकीचं सासुसासरे किती लालची आहेत. काय बरोबर बोलतेय ना मी?" शरयु बोलत होती आणि रेवाच्या डोळ्यातून अश्रू वाहत होते.
" अहो शरयु ताई, असं काही नाही आहे. माझे आईबाबा असा विचार स्वप्नात देखील करत नाहीत हो. तुम्ही हे असं का बोलताय." रेवा शरयुला थांबवत होती.
" नाहीच बोलणार गं ते वहिनी, त्यांच्या मुलीच्या आयुष्याचा प्रश्न आहे आणि दादा तु !!! तु तर इतका शिकला सवरलेला ना, तुलाही कळू नये काय चांगलं आणि काय वाईट. कोणत्या गोष्टीला पाठिंबा द्यायचा आणि कोणत्या गोष्टीला नाही ते." शरयूच्या या प्रश्नावर अजयकडे गप्प राहण्याशिवाय काही पर्याय नव्हता.
" तुला माहिती आहे आई, ती सोन्याची चेन वहिनीच्या बाबांनी त्यांची अंगठी आणि चेन विकून दादासाठी खरेदी केली आहे. अगं वहिनीच्या लग्नाला त्यांनी घेतलेलं कर्जचं अजून फिटलं नाही, त्यात ही तुमच्या धोंडेदानाची मागणी. अधिक महिना सगळ्यांनी प्रेमाने मिळून साजरा करायला हवा गं. मुलीचे आईबाप जावयाला विष्णूरूप म्हणुन पूजतात, मग जावयाने देखील ते प्रेमाने जे देतील ते दान स्वीकारावं ना. अमुक पाहिजे, तमुक पाहिजे हा अट्टहास का? कोणत्याही मुलीच्या आईबापाला आलेला हा अधिक महिना दुष्काळात तेरावा महिना वाटू नये." शरयु बोलता बोलता गप्प झाली.
" बोला सरकार आता, किती वेळा सांगितलं होतं आपल्या इच्छानां थोडा लगाम घाला पण नाही तुम्हाला सुनेला सासुरवास करायचा होता. सासुपणा मिरवायचा होता. सुनेला धाकात ठेवायचं होतं. अहो आतातरी थोडं स्वतःला सुधारा. मुलांनी आपला कान पकडावा यापेक्षा दुसरे दुर्दैव नाही." मोहनराव वृंदाला उद्देशून बोलले.
वृंदा गप्प होती तिला काय बोलाव काही कळत नव्हतं. आज शरयुने तिच्या डोळ्यात चांगलंच झणझणीत अंजन घातलं होतं.
" आई, अहो मला काही नको आहे. मला फक्त तुमचा आशीर्वाद हवा आहे आणि हे अनारसे. हे इतकं धडाडीचं आणि देखणं कन्यारत्न तर तुम्ही आधीच मला दिलं आहे. आता आणखी काही नको. शरयुने मला घरातूनच गप्प रहायचं म्हणून ताकीद दिली होती म्हणुन मी काही बोललो नाही. पण ती जे काही बोलली. त्याने तुम्ही दुखावल्या गेला आहात त्या साठी शरयूच्या वतीने मी तुमची माफी मागतो." म्हणत सुनीलने वृंदासमोर हात जोडले.
" अहो, जावईबापू तुम्ही हे काय करताय. मीच तुम्हा सगळ्यांची माफी मागते. मी खूप चुकीचं वागत होते. खासकरून रेवा सोबत. रेवा बाळा मला माफ कर." वृंदाने रेवा आणि शरयु दोघींना प्रेमाने आपल्या जवळ घेतलं.
" आई, मला माफ कर. तुला दुखवण्याचा माझा हेतू नव्हता, फक्त तुला, आपल्या ह्या घराला चुकून ही कोणी नाव ठेवलेलं मला आवडणार नाही म्हणुन थोडं कडवट बोलले, चुकले मी." शरयु आईला बिलगत म्हणाली.
सगळ्यांच्याच मनातील अढी आता दूर झाली होती. हसत खेळत धोंडेदानाचा कार्यक्रम पार पडला. शरयु आणि सुनील आईबाबांचे आशीर्वाद घेऊन आपल्या घरी परतले होते. रेवा आणि शरयूचं नात आणखी एक पायरी वर चढलं होतं.
22/9/2020
© सुनिता मधुकर पाटील
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.
खुप मस्त बोधपर कथा
ReplyDeleteThank you latadi 😊🙏
Delete