©️ मधुनिता
बंध... अबोल नात्याचे - भाग २
तिला भरभरून आशीर्वाद देऊन ती व्यक्ती काहीच न बोलता तिथून निघून गेली.
आता पुढे...
ती व्यक्ती जाताच सायली आजीकडे परत आली. आजी डोळे झाकून निवांत पडली होती. सायलीची चाहूल लागताच तिने डोळे उघडले. हाताने इशारा करत तिला आपल्या जवळ बोलावलं. आजीच्या डोळ्यात तिला आसवे दिसली आणि चेहऱ्यावर जवळच्या व्यक्तीला भेटल्याचं आत्मिक समाधान. सायलीने तिला आधार देत उठवून बसवलं, पाणी पाजलं. आजी बराच वेळ तिच्याकडे टक लावून पाहत होती. तिचा चेहरा वाचण्याचा प्रयत्न करत होती.
विचारावं का आजीला कोण होती ती व्यक्ती, सायलीच्या मनात येऊन गेलं पण ती काहीच बोलली नाही. तिची उत्सुकता आणि कुतुहलता जणू आजीने तिच्या डोळ्यात वाचली होती म्हणूनच बहुतेक आजी हळू आवाजात म्हणाली,
" तुला खूप प्रश्न पडले असतील ना. मी सांगते तुला सगळं पण..."
" मी कोणाला काही सांगणार नाही आजी, तू एकदम निश्चिंत रहा." आजीचं अर्धवट वाक्य सायलीने पूर्ण केलं.
वासंतीजी थोडावेळ गप्प बसल्या बहुतेक विचार करत होत्या कुठून सुरुवात करावी. थोडा वेळ मौन राहिल्यानंतर त्यांनी बोलायला सुरुवात केली.
" तुला तर माहितीच आहे बाळा, तुझे आजोबा प्रशासकीय सेवेत होते. ही गोष्ट बऱ्याच वर्षांपूर्वीची आहे. तेंव्हा तुझ्या आजोबांची बदली कारवारला झाली होती. त्यावेळी तुझे आजोबा डेप्युटी कलेक्टर होते. तिथे आम्ही सरकारी बंगल्यात रहायचो. विनय धर्माधिकारी हे देखील प्रशासकीय सेवेत होते आणि आमच्या बाजूच्या बंगल्यातच रहात होते."
" आजी विनय धर्माधिकारी म्हणजे जे तुला आता भेटायला आले होते ते?" सायलीने प्रश्न केला.
" हो, जे आता मला भेटायला आले होते ते. शेजारी असल्यामुळे आमचा परिचय झाला ओळख वाढत गेली आणि एकमेकांच्या घरी येणं जाणं सुरू झालं. संपदा त्यांची बायको सर्वगुणसंपन्न त्यांना शोभेल अशीच होती पण मी जास्त प्रभावित झाले ते विनय यांच्या रुबाबाने. त्यांच्या पेहरावातील ती खानदानी लकब, त्यांची बोलण्याची पद्धत, प्रत्येक विषयावर असणारी त्यांची पकड, त्यांच्याकडे असणारं ज्ञान आणि सगळ्यात महत्वाचं म्हणजे त्यांचं छोट्या छोट्या गोष्टींवर कौतुक करण्याची सवय. त्यांच्यातील या सगळ्या गुणांमुळे मी भारावून गेले होते."
बोलता बोलता वासंतीजी थोडा वेळ गप्प झाल्या. थोड्यावेळाने त्यांनी परत बोलायला सुरुवात केली.
" तसं पाहता तुझे आजोबा आणि मी आमच्या संसारात खूप खुश होतो. तुझे बाबा आणि दीपा या दोघांच्या येण्याने आमच्या घराचं गोकुळ झालं होतं. पण या गोकुळात तुझे आजोबा हळूहळू कुठेतरी हरवत गेले. माझ्या आवडी निवडी, माझं कौतुक करणं हे सगळं ते विसरून गेले. यामुळे मग मला प्रत्येक गोष्टीत गृहीत धरणं सुरू झालं. एक वय असतं ज्या वयात आपल्या जोडीदाराकडून काही अपेक्षा असतात. कौतुकाचे दोन शब्द जरी कानी पडले तरी मन सुपा एवढं होतं आणि याच अभिलाषेपोटी आणि विनय यांच्या स्वभावामुळे मी त्यांच्याकडे आकर्षित होऊ लागले. आमची छान मैत्री झाली. बोलणं सुरू झालं. फोनवर आम्ही तासनतास बोलत असू पण हे बोलणं प्रेम किंवा व्यभिचाराच्या व्याख्येत बसणारं नसायचं गं. ही एक निव्वळ मैत्री होती, निर्मळ मैत्री. स्त्री आणि पुरुष मित्र असूच शकतात ना?"
या प्रश्नावर वासंतीजींनी सायलीकडे पाहिलं.
" हो आजी का नाही असू शकत. स्त्री पुरुष मैत्री सुद्धा असू शकते." सायलीने आजीचा हात हातात घेतला.
" पण ही गोष्ट तुमची पिढी जितक्या सहजतेने स्वीकारते ना त्यावेळी असं नव्हतं. माझी लहानातील लहान गोष्ट ऐकायची, मला समजून घेण्याची तुझ्या आजोबांची सवयच सुटून गेली होती. आम्ही दोघे एकमेकांना इतके उमगलो होतो ना की नविन गोष्टींना कुठे वावच नव्हता. या सगळ्यामुळेच माझ्या आणि विनयच्या मैत्रीचे बंध दिवसेंदिवस घट्ट होत गेले."
" विनय यांना देखील माझ्यात एक चांगली मैत्रिणीच गवसली होती. अशी मैत्रीण जीच्याकडे ते व्यक्त होऊ शकत होते. मनातल्या भावना, भीती, आंनद सगळंच व्यक्त करू शकत होते. आपल्या चुका मान्य करू शकत होते."
बोलता बोलता तिने सायलीकडे पाणी मागितलं.
" आजी तू थकली आहेस, थोडा वेळ शांत पडून रहा मग बोलू आपण." सायलीला आजीचा चेहरा पाहून ती दमल्याचं जाणवलं.
आजी डोळे मिटून पडल्यानंतर सायली तिच्या चेहऱ्याला न्याहाळू लागली. गतकाळातील आठवणींच्या सावल्या तिच्या चेहऱ्यावर स्पष्ट जाणवत होत्या. हा तिच्या मनातील एक अस्पर्शीत असा कोनाडा होता. ज्यात आजवर कोणी डोकावलं नव्हतं आणि आज तो कोनाडा आजीने तिच्यासमोर उघड केला होता. तो कोनाडा एका पवित्र अबोल नात्याच्या सुगंधाने दरवळला आहे असं सायलीला वाटून गेलं आणि त्याच्या सुगंधाने सायलीदेखील भारावून गेले होती.
थोड्यावेळाने आजीने डोळे उघडलेले सायलीनं पाहिलं. तिच्या डोळ्यात पाणी होतं. तिने डोळे पुसत परत बोलायला सुरुवात केली.
" पण तुला तर माहीतच आहे सायली बाळा आपल्या समाजात स्त्री पुरुष मैत्रीला तितक्या सहजासहजी स्वीकारलं जात नाही जितक्या सहजतेने दोन मुलांमधील किंवा दोन मुलींमधील मैत्रीला स्वीकारलं जातं. आपल्या इकडे स्त्री पुरुष एकत्र दिसले तर त्यांना लोक लगेच नात्यांची लेबलं चिकटवून मोकळी होतात. स्त्रीची पवित्रता नेहमी चाकोरीबद्धच असते. आणि या सगळ्यामुळे आपली मानसिकता देखील तशीच आकार घेते गं. मग आपलं मैत्रीचं नातं कितीही पवित्र, निर्मळ असलं तरी मनात एक अपराधबोध निर्माण होतो. याच अपराधबोधामुळे मग मला नेहमी वाटायचं मी चुकीचं तर वागत नाही आहे ना. विनय यांच्यासोबत बोलणं, त्यांच्याशी इतकं मिळून मिसळून वागणं, त्याच्याकडे मनातल्या भावना व्यक्त करणं, त्यांच्या प्रत्येक गोष्टीत सामील असणं या सगळ्यामुळे मी त्यांच्या बायकोवर अन्याय तर करत नाही आहे ना. तुझ्या आजोबांना फसवत तर नाही आहे ना."
" आजोबांना तुमच्या मैत्रीबद्दल माहिती होतं का?" सायलीने कुतूहलानं विचारलं.
सायलीच्या या प्रश्नावर आजी थोडावेळ गप्प बसली. एक मोठा आवंढा गिळला आणि म्हणाली,
" हो, तुझ्या आजोबांना आमच्या मैत्रीबद्दल माहिती होतं. त्यांना माझ्यावर पूर्ण विश्वास होता त्यामुळे ते मला काही बोलले नाही. याचं मैत्रीमुळे माझ्यात झालेला बदल त्यांना जाणवत होता. मी भरभरून जगतेय हे त्यांना दिसत होतं. त्यांना या गोष्टीचं दुःखपण होतं की त्यांची बायको दुसऱ्या कोणाच्या तरी सानिध्यामुळे खुश आहे. त्यांच्या डोळ्यात ते दुःख दिसायचं पण त्यात कुठे अविश्वासची सावली मला कधीच दिसली नाही. त्यांनी माझ्यावर कधी अविश्वास नाही दाखवला. कधी कधी ते एकटेच विचार करत बसलेले दिसायचे. मग मला भीती वाटायची या सगळ्यामुळे मी तुझ्या आजोबांपासून दूर तर नाही जात आहे ना."
" मुलं पण वयाच्या त्या टप्प्यावर होती जिथं त्यांना आमच्या नात्याची परिपक्वता समजली नसती. ती ना खूप मोठी होती ना खूप लहान."
" या समाजालाही आमचं हे नातं रुचलं नसतं. समाजात राहून त्याच्या अघोषित नियमांना आपण दुर्लक्ष नाही करू शकत. तुझे आजोबा समाजात एक प्रतिष्ठित व्यक्ती म्हणून ओळखले जात होते. माझ्या या मैत्रीमुळे त्यांच्या प्रतिष्ठेला कुठे तडा जाईल की काय? ही भीती नेहमीच मनात घर करून असायची.
" मग ठरवलं आता बास, या नात्याला कुठेतरी थांबावं लागेल किंवा एक सीमारेषा आखावी लागेल. असं वाहत जाणं योग्य नाही. मी याबाबत विनयशी चर्चा केली. त्यांनी नेहमीप्रमाणे मला आणि माझ्या भावनांना समजून घेतलं. थोड्याचं दिवसात आमची तिथून बदली झाली आणि आम्ही दुसरीकडे रहायला गेलो. नंतर काही दिवसांनी विनय यांची पण बदली झाली. तिथुन पुढे आम्ही आमच्या पारिवारिक जबाबदाऱ्यानां नेहमी महत्व दिलं. त्यानंतर आमचं कधी कधी फोनवर बोलणं व्हायचं. कधी गरज लागलीच तर मानसिक आधारासाठी ते नेहमीच माझ्यासोबत असायचे.
" तुझे आजोबा गेले तेंव्हा ते इथे भारतात नव्हते. परदेशी आपल्या मुलाजवळ होते. तिकडून परत आल्यानंतर त्यांना तुझ्या आजोबांबद्दल समजलं म्हणून ते त्या दिवशी दुपारी मला भेटायला आले होते. त्यानंतर आम्ही नियमित फोनवर बोलायचो पण त्यांच्याबद्दल मी कोणाला काही सांगितलं नाही. या वयात त्यांना भेटणं, त्यांच्याशी बोलत बसणं इतकं सोप्प नाही आहे ना. कोणाला काय काय सांगणार नाही का? तू त्यादिवशी दुपारी त्यांना पाहिलं होतंस म्हणून मग आज त्यांना इथे भेटायला बोलावून घेतलं. माहीत नाही पुढे किती जगेन. पुन्हा त्यांच्याशी भेट होईल की नाही." बोलता बोलता तिच्या डोळयात अश्रू दाटून आले.
सायलीने तिला थोडं पाणी पाजलं. पाण्याचा घोट घेऊन ती शांत पहुडली.
सायली तिच्या शांत चेहऱ्याकडे पाहत विचार करू लागली. वयाच्या शेवटच्या टप्प्यावर देखील स्त्री जीवन सामाजिक बंधनात बांधलं गेलं आहे. मनातली एक छोटीशी आशा आपल्या आवडत्या व्यक्तीला भेटणं, त्याच्याशी बोलणं ती पूर्ण करण्यासाठी सुद्धा समाजाचा किती विचार करावा लागतोय. या वयात जिथे फक्त आणि फक्त मानसिक समाधान आणि भावनिक आधाराची गरज असते त्यावरही समाजाच्या भीतीचं सावट. तरीही आजी आणि विनय धर्माधिकारी यांच्या अबोल नात्याचे बंध टिकून होते याचं तिला समाधान होतं.
समाप्त__________
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
फोटो - साभार गुगल
26/10/2021.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.
Khup chan lihal ahe...
ReplyDeleteThank you so much 🙏
Deleteखूप सुंदर मांडणी...!!👌👌 जगाचा विचार केला की मनाचा कोंडमारा होतो आणि मनाचा विचार केला जग रुसते...!!
ReplyDeleteKhup chan
ReplyDeleteapratim khup chhan
ReplyDelete