मधुनिता
सांत्वन - भाग १
" समीर, मला आज घरी यायला जरा उशीर होईल बरं! संध्याकाळी ऑफिसमधून येता येता शरयुला भेटून येईन म्हणते."
" जो हुक्म मेरे आकां." म्हणत समीर बॅग उचलून ऑफिसला जायला निघाला.
संध्याकाळी शरयुकडे गेल्यावर तिच्याशी काय बोलावं. कुठून सुरवात करावी या संभ्रमात रजनी होती. ती समजून घेईल का आपल्याला. तिला काय वाटलं असेल आपल्याबद्दल. हाच विचार करत तिने मुलांचं आणि सासूबाईंचं सगळं आवरलं आणि समीर पाठोपाठ ती ही ऑफिसला जायला निघाली.
ऑफिसमध्ये देखील आज तिचं कामात जास्त लक्ष लागत नव्हतं. शरयूचेच विचार डोक्यात सारखे घोळत होते. तसंही मागील महिनाभर ती शरयूचाच तर विचार करत होती. न राहवून शेवटी ती लवकरच ऑफिसमधून बाहेर पडली. ड्रायव्हरला पत्ता सांगून गाडी शरयूच्या घराच्या दिशेने वळवायला सांगितली.
या वाटा किती अस्वस्थ! धावत आहेत उगीचच. कुठवर असेल त्यांचा प्रवास? अज्ञातापासून सुरू होऊन अज्ञाता पर्यंतच. आपलं मानवी जीवन तरी या वाटांपेक्षा काय वेगळं आहे. धावतोय आपण उगीचच या वाटांप्रमाणे. आपलं प्राक्तन आपल्याला कुठे घेऊन जाणार आहे काही ठाऊक नाही. गाडीतून पळणारे रस्ते पाहता पाहता तिच्या डोक्यात विचारांचा कल्लोळ माजला होता. भूतकाळाची भुतं थोड्यावेळासाठी तिच्या समोर नाचत होती. इतक्यात तिला फुटपाथवरून चालत जाताना शरयू दिसली. ती ऑफिसमधून घरी चालली होती. किती मलूल दिसत होती. थकली होती बिचारी. तिने ड्रायव्हरला गाडी रस्त्याच्या कडेला थांबवायला सांगितली.
" शरयू... शरयू ..." रजनीने तिला आवाज दिला. रजनीला पाहताच शरयूच्या डोळ्यात ढग दाटून आले.
" शरयू अगं मी तुझ्याकडेच यायला निघाले होते. कशी आहेस, मुलं कशी आहेत." रजनी खूप आत्मीयतेने तिची चौकशी करत होती.
" कशी आहेस म्हणून काय विचारतेस? इतकं सगळं घडून गेलं, तुला साधी माझी चौकशी करावीशी नाही वाटली. तुझी लहानपणापासूनची मैत्रीण ना गं मी. आता रस्त्यात भेटल्यावर विचारतेयस कशी आहेस म्हणून." शरयुने बळेच डोळ्यात आलेल्या आसवांना थोपवण्याचा प्रयत्न केला.
" अगं असं काय म्हणतेस. इथे रस्त्यातच भांडणार आहेस का? चल...घरी चल. तिथे निवांत बोलू " रजनी समजावणीच्या सुरात बोलली.
" नाही, मला कुठेच यायचं नाही."
" अगं, अशी काय करतेस. चल म्हटलं ना! ऐक माझं." रजनीने शरयूचा हात पकडून तिला बळेच गाडीत बसवलं. रजनी तिला आपल्या घरी घेऊन आली. शरयू काहीच बोलत नव्हती. तिच्या डोळ्यातून फक्त आसवांचे पाट वाहत होते.
" शरयू मी काय बोलू मला खरचं काही कळत नाही आहे गं. तू आधी शांत हो बरं. जे झालं ते खूप वाईट झालं पण ईश्वरी इच्छेपुढे आपण काही करू शकत नाही गं. तू हे रडणं आधी थांबव, त्याशिवाय आपण एकमेकींशी बोलणार कसं? शरयू प्लिज...!"
" आता बोलण्यासारखं काय उरलं आहे, रजनी. तुला काय कळणार म्हणा माझं दुःख. ज्याचं जळत त्यालाच कळत. तसंही तू तुझं कर्तव्य पार पाडलंच आहेस. मला सांत्वनाचं पत्र लिहून. तुला एकदाही वाटलं नाही का? आपण शरयुकडे जावं, तिला आपली गरज असेल. जाऊ दे, तुला सांगून काय फायदा आहे म्हणा.एखाद्याच्या दुःखाची तीव्रता ते दुःख स्वतः भोगल्याशिवाय कळत नसते." म्हणत शरयू परत रडायला लागली.
" तू चुकत आहेस पोरी. तुझं दुःख तिच्या इतकं कोणीच समजून नाही घेऊ शकणार. तुला काय ठाऊक आहे गं तिच्याबद्दल." इतका वेळ दोघींचं बोलणं गुपचूप ऐकणाऱ्या रजनीच्या सासूबाई मध्येच बोलल्या.
" आई जाऊ द्या ना. तुम्ही पण काय घेऊन बसलात."
" शरयू शांत हो आधी. अगं, तू सावरावीस म्हणून तर तुला थोडा वेळ दिला ना गं मी. राघवबद्दल समजलं आणि धक्काच बसला. काय करावं कळेना. तुझी अवस्था समजत होती मला. जीवनाचा साथीदार गमावला होतास तू. सांत्वनाला घरी येणाऱ्या नातेवाईकांचा व परिचितांचा ओघ सतत चालूच असेल. पण तुला खरं सांगू शरयू, कोणतंही दु:ख हे सांत्वनांच्या मलमपट्टय़ांमुळे अधिकच चिघळत गं. मनस्ताप वाढत जातो."
" सांत्वनासाठी कोणी येऊन जर भेटले की खूप त्रास होतो. काय बोलावं त्यांच्याशी? आपलं दु:खं आपल्यापाशीच. आम्ही तुमच्या दुःखात सहभागी आहोत असं कोणी कितीही म्हटलं तरी ती एक औपचारिकता असते गं. इतरांना त्याची झळ कशी लागणार? थोडं स्पष्टच बोलते. रागावू नकोस. भेटायला येणाऱ्या काही जणांच्या भावना खऱ्या असू शकतात पण त्या शाब्दिक मलमपट्टीमुळे दु:ख हलकं होत नाही, तर उलट जास्तच भळभळतं.’’
" म्हणूनच मला प्रश्न पडला, काय करावं जावं का सांत्वनाला? नाही नकोच जायला. सांत्वन हे निव्वळ औपचारिक नसावं त्यात कृतीशीलता हवी. फक्त फॉर्मलिटी म्हणून जायला नको. याच द्विधा मनस्थितीत मी तुला सांत्वनाचं पत्र पाठवलं. तू थोडी सावरलीस की चार आठ दिवसात येणारच होते तुला भेटायला. तोपर्यंत गावी आईंची तब्येत बिघडली म्हणून मग मला गावी जावं लागलं. परत येताना आईंना सोबतच इकडे घेऊन आले." रजनी शरयुला समजावत होती.
" राहू दे आता, ही शाब्दिक मलमपट्टी करून काही होणार नाही. माझं दुःख माझ्यापाशी. ते म्हणतात ना जावे ज्याच्या वंशा तेंव्हा कळे. आता तू कितीही सारवासारव केलीस ना तरी मला काही फरक पडत नाही. बाकी तुला शब्दांची रंगरंगोटी चांगली जमतेय."
शरयू अजूनही चिडलेलीच होती. बालपणाची जिवलग मैत्रीण म्हणून रजनीकडून तिच्या काही अपेक्षा होत्या. त्या पूर्ण न झाल्यामुळे ती दुखावली गेली होती.
" रंगरंगोटी काय म्हणतेस पोरी. तुझी मैत्रीण ना ती. तू इतकंच ओळ्खतेस का तिला? तूच म्हणालीस ना जावे ज्याच्या वंशा तेंव्हा कळे. हवं तर तसचं समज. तुला काय माहिती गं हिच्याबद्दल." शरयू रजनीला ज्याप्रकारे बोलत होती. ते रजनीच्या सासूबाईंना सहन न झाल्यामुळे त्या शरयुला समजवायला लागल्या.
" राहू द्या ना आई. अहो ती दुःखात आहे. मनस्थिती बरी नाही तिची, आपणच तिला समजून घ्यायला हवं." रजनी सासूबाईंना गप्प राहण्यास सांगत होती.
" अगं किती बोलतेय ती तुला. तुझी जिवलग मैत्रीण आहे ते ठीक आहे पण कधी कधी दिसतं तसं नसतं. आपण आपल्या दुःखाचं भांडवल करत नाही तसं दाखवत नाही म्हणून आपल्याला काही त्रास होत नाही किंवा आपण कधी दुःख भोगलं नाही असं नाही ना. याचा अर्थ असा होत नाही की आपल्याला समोरच्या माणसाच्या दुःखाची जाणीव नाही. आपण ही या सगळ्या परिस्थितीतून गेलोय. नवरा जाण्याचं दुःख काय असतं हे तू, मी अनुभवलंय." बोलता बोलता रजनीच्या सासूबाई रडू लागल्या.
" अहो आई, रडू नका ना. तिला कुठे काय माहिती आहे आपल्याबद्दल. आपल्याला तिला सावरायचं आहे. आपलं कुठे घेऊन बसलातं." रजनी आईंच सांत्वन करत होती.
" आई अहो, पहिली पासून एका वर्गात शिकत होतो आम्ही दोघी. अगदी जिवाभावाच्या मैत्रिणी होतो पण दहावी होता होता हिच्या बाबांनी तो गाव सोडून दुसरीकडे स्थायिक होण्याचा निर्णय घेतला आणि आम्हा दोघींची ताटातूट झाली. त्यानंतर जवळजवळ चौदा पंधरा वर्षांनी चार वर्षांपूर्वी मुलांमुळे पुन्हा आमची भेट झाली. मधल्या काळात आपल्यासोबत काय घडलं. आपण कोणत्या परिस्थितीतून गेलो हे हिला कुठे ठाऊक आहे. पुन्हा भेटल्यापासून हे सुखी संसाराचं, सुंदर चित्रचं तर ती पाहतेय. तुम्ही नका वाईट वाटून घेऊ आई. आपण हिला धीर देऊन यातून बाहेर काढण्यासाठी मदत करायला हवी असं तुम्हीच म्हणाला होता ना. शांत व्हा आता. तुम्ही त्रागा करून घेतलात तर तब्येत आणखी बिघडेल." राजनीने आईंना शांत केलं.
" रजनी हे आई काय बोलत आहेत. हे दुःख तुम्ही दोघींनीही अनुभवलंय म्हणजे काय? काय घडलं गं मधल्या काळात जे मला माहिती नाही. सोन्यासारखा संसार तर आहे तुझा. समीर सारखा जीव ओवाळून टाकणारा नवरा. पदरात दोन गोंडस मुलं. आणखी काय हवं." शरयू अजूनही रडतच होती.
" हो गं, आणखी काय हवं. बरोबर आहे तुझं. तू आईंकडे लक्ष नको देऊस. त्यांची तब्येत खराब असल्यामुळे थोडी चिडचिड वाढली आहे त्यांची. बाकी काही नाही." रजनीने विषय बदलण्याचा प्रयत्न केला.
" बाकी मुलं, सासूबाई कश्या आहेत. सगळं ठीक चाललंय ना गं. काहीही गरज भासली तर निःसंकोचपणे कधीही रात्री बेरात्री आवाज दे आणि कशाचीही काळजी करू नकोस. तुला नोकरी भेटली हे पाहून खुप आनंद झाला, शरयू. " रजनीच्या बोलण्यात काळजी होती आणि ती शरयुलाही जाणवत होती.
" तुला कोणी सांगितलं मला नोकरी मिळाल्याचं." शरयुने आश्चर्याने विचारलं.
" अगं ते...हे...!"
रजनीला शरयूच्या गळ्यात कंपनीचं आयकार्ड दिसलं आणि, " हे काय तुझ्या गळ्यात कंपनीच आयकार्ड आहे यावरून ओळखलं."
"हो, ते राघवचे अमोल नावाचे कोणी मित्र घरी आले होते सांत्वनाला. त्यांनी मला जॉब ऑफर केला. गरज तर होतीच म्हणून मग मागच्याच आठवड्यात केलं जॉईन." शरयुने सांगितलं.
थोडावेळ इकडच्या तिकडच्या गप्पानंतर रजनी शरयुला तिच्या घरी सोडून आली. शरयूचा राग आता थोडा निवळला होता.
घरी आल्यानंतर दोन दिवस शरयू रजनीच्या बोलण्याचा विचार करत होती. बरोबरच तर बोलत होती रजनी. सांत्वन व्हायला हवं पण ते नुसतं शाब्दिक नको, औपचारिक फॉर्मलिटी म्हणून नको, तर कृतिशील हवं. समोरच्याला विश्वास देणारं हवं.
सांत्वनाला येणाऱ्या लोकांमुळे आपल्याला त्रास आणि मनस्तापच अधिक होतं होता. पेटून उठत होतो आपण. एका क्षणाला आपल्यालादेखील वाटलं होतं कोणी येऊच नये सांत्वनाला. मग आता हा त्रागा आणि चिडचिड का? मला रजनीला भेटून तिची माफी मागायलाच हवी. जरा जास्तच बोलले मी तिला. दुसऱ्याच दिवशी रजनीच्या घरी जाऊन तिची माफी मागायचं तिनं ठरवलं.
दुसऱ्या दिवशी ऑफिसला सुट्टी असल्यामुळे ती सकाळी लौकरच ठरवल्याप्रमाणे रजनीच्या घरी पोहचली. तिथे गेल्यावर तिने पाहिलं की पितृ पंधरवडा असल्यामुळे घरात श्राद्ध पूजन चालू होतं. तिच्या सासूबाई हार घातलेल्या फोटोकडे पाहत पदराने डोळे पुसत होत्या. रजनी आणि समीर मुलांना घेऊन फोटोसमोर हात जोडून बसले होते.
शरयूने हळूच रजनीच्या सासूबाईंना विचारलं.
" आई, कोणाचं श्राद्धपूजन चालू आहे."
रजनीच्या सासूबाईंनी डोळे पुसत शरयुकडे पाहिलं आणि तिला सांगू लागल्या. त्यांच्या पहिल्याच वाक्यावर शरयूचे डोळे विस्फारले आणि
" काय?...."
इतकंच बाहेर पडलं.
शरयू आश्चर्यचकित का झाली? रजनीच्या सासूबाईंनी तिला काय सांगितलं पाहुयात पुढील भागात...
क्रमशः
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
01/10/2021.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.