©️ मधुनिता
टाईम बँक.
गाडी ट्राफिक सिग्नलवर थांबली होती. रवी सिग्नल हिरवा होण्याची वाट पाहत होता इतक्यात त्याची नजर रस्ता क्रॉस करणाऱ्या लोकांवर गेली.
" बाबा इथे! हे इथे काय करत आहेत आणि त्यांच्या सोबत ती बाई... ती कोण आहे? आधी तर तिला कधी पाहिलं नाही. पण ती बाबांसोबत काय करतेय."
तो विचार करत गाडीतून खाली उतरणार तोच सिग्नल हिरवा झाला आणि पाठीमागून गाड्यांचे हॉर्न वाजू लागले. त्याने गाडी स्टार्ट केली. ट्राफिक जास्त असल्यामुळे त्याला गाडी पार्क करण्यासाठी जागा भेटली नाही आणि तो बराच पुढे निघून आला. त्याने गाडी थांबवून मागे वळून पाहिलं तो बराच पुढे निघून आला होता. त्यामुळे त्याने परत बाबांच्या दिशेने जाण्याचा विचार बदलला आणि घरचा रस्ता पकडला.
संपूर्ण रस्ताभर त्याच्या डोक्यात बाबांचेच विचार मनात घोळत होते. 'कोण होती ती बाई? जवळपास बाबांच्याच वयाची वाटत होती आणि बाबांसोबत ती काय करत होती? मागच्या काही दिवसांपूर्वी राशीने देखील बाबांना चार पाच वर्षांच्या मुलासोबत पाहिलं होतं. आपणच तिला तुझा भ्रम झाला असेल म्हणुन गप्प केलं होतं. नक्की काय चाललं आहे बाबांच, आता कळायलाच हवं. घरी गेल्यानंतर बाबांशी या विषयावर बोलायलाच हवं.'
रवी घरी पोहचला. बाबा अजून घरी आले नव्हते. राशी आज बँकेमधून जरा लवकरच घरी आली होती. ती बँकेत नोकरी करायची. आज तिचा वाढदिवस होता. सगळे मिळून बाहेर जेवायला जाण्याचं ठरलं होतं. तो अंघोळ करून फ्रेश होईपर्यंत राशीने फक्कड चहा बनवला. दोघे मिळून चहा घेतच होते की रामराव रवीचे बाबा घरी आले.
" बाबा, तुम्ही हात पाय धुवून घ्या. मी तुमच्यासाठी चहा घेऊन येते."
रामरावांनी चहा प्यायला सुरवात केलीच होती की,
" बाबा, मी ऑफिसमधून येताना तुम्हाला आज सिग्नल जवळ पाहिलं. ट्राफिक जास्त असल्यामुळे मला थांबता आलं नाही. तुमच्यासोबत एक बाईसुद्धा होती. कोण होती ती बाई?"
रवीने सरळ विषयालाच हात घातला. हे ऐकताच रामरावांना ठसका लागता लागता राहिला.
" अरे, गर्दी खूप होती ना. त्यांना रस्ता क्रॉस करायला अडचण होत होती. मी फक्त त्यांना रस्ता क्रॉस करून दिला आणि घरी आलो."
रामरावांनी आपलं मत मांडलं पण रवीचं काही समाधान झालेलं दिसत नव्हतं.
" मागच्या काही दिवसांपूर्वी राशीने देखील तुम्हाला एका चार पाच वर्षाच्या लहान मुलासोबत पाहिलं होतं पण मीचं तिचा भ्रम असेल म्हणुन दुर्लक्ष केलं होतं. तो मुलगा कोण होता बाबा."
रवीने त्यांना चांगलंच धारेवर धरलं होतं. रामरावांनी काही बोलण्यासाठी तोंड उघडलंच होतं की,
" डॅडा, माझं आणि मम्माचं आटोपलं. तुम्ही कधी तयार होणार. चला लवकर तयार व्हा नाहीतर उशीर होईल ना. दादा पण कधीचा तयार होतोय. नेहमीचच आहे त्याचं."
रिया, रवीची आठवीत शिकणारी चौदा वर्षांची लेक येऊन त्याच्या गळ्यात पडली.
" अरे हो रवी, तुम्हाला बाहेर जायचं आहे ना. आज राशीचा वाढदिवस, उशीर होईल तुम्हाला आवरा लवकर. रोहित अरे आवरलं की नाही तुझं. सगळे तयार झाले. मुलगी आहेस होय रे गधड्या, इतका उशीर लावायला."
रामराव ओरडले तसा रोहित "हो, आजोबा आवरलं," म्हणत बाहेर आला. तो अकरावीत शिकत होता. रवी तयार होऊन येताच सगळे बाहेर जायला निघाले,
" बाबा, तुमच्यासाठी जेवण बनवून ठेवलं आहे. वेळेवर जेवून घ्या. आम्हाला यायला उशीर झाला तर झोपून जा. माझ्याकडे चावी आहे." जाताजाता राशीने सूचना दिल्या.
सगळ्यांनी घरातून बाहेर पाऊल टाकताच रामरावानीं सुटकेचा निश्वास टाकला आणि या विषयाला इथेच पूर्णविराम लागला.
काही दिवसानंतर,_________________
" रवी अरे आज ऑफिसमधून सुट्टी घेतोस का? मला जरा बरं वाटत नाही आहे." रामराव विव्हळत बोलत होते.
" नाही बाबा, हा आठवडा तर मला रजा घेणं अजिबात जमणार नाही. थोडीशी कणकण असेल. औषध आहे घरात, ते घेतलं की बरं वाटेल तुम्हाला."
रवी ने नकार देताच,
" मग राशीला जमेल का? तिला विचारून बघतोस का? खूप त्रास होतोय रे मला."
" नाही हं बाबा, मला नाही जमणार. मार्च महिना चालू आहे. बँकेत खूप कामं आहेत मला. मुलं आहेत घरी. काही लागलं तर त्यांना सांगा." राशीचं उत्तर तयारच होतं.
" अगं पण, मुलं घरात असतातच कुठे? शाळा कॉलेजातून आले की तासाभरात ट्युशनला जातात. ते संध्याकाळी तुम्ही दोघे घरी यायच्या वेळीच परततात."
रामराव बडबडतच राहिले. रवी आणि राशी त्यांच्याकडे दुर्लक्ष करून आपापल्या कामाला निघून गेले.
दिवसभर रामराव खुपच अस्वस्थ होते. श्वास घ्यायला त्यांना थोडासा त्रास होत होता. दिवसभर त्यांच्या छातीत एक हलकीशी कळ येत होती. ते स्वतःच उठून धडपडत घरा जवळच्याच डॉक्टरकडे गेले.
संध्याकाळी रवी आणि राशी ऑफिसमधून घरी आले. त्या दोघांच्या ध्यानात देखील नव्हतं की आज सकाळी बाबांना बरं वाटत नव्हतं. सगळेजण आप आपल्या कामात व्यस्त होते. हसत खेळत सगळ्यांची जेवणं झाली. रामरावांना जेवण जात नव्हतं पण औषध घ्यायचं म्हणुन त्यांनी कसेबसे दोन घास पोटात ढकलले आणि आपल्या खोलीत जाऊन पडले.
दुसऱ्या दिवशी रवी आणि राशी ऑफिसला जायला निघालेच होते की,
" रामराव गुप्ते, इथेच राहतात का?"
दारात एक बाई आणि एक जोडपं उभं होतं. त्यांच्यासोबत एक मुलगा देखील होता.
" आपण कोण आणि आपलं काय कामं आहे त्यांच्याकडे.?" राशी विचारणा करत होतीच की रवी देखील तिथे आला.
" त्या दिवशी संध्याकाळी बाबांबरोबर सिग्नल जवळ तुम्हीच होता ना?" रवी त्या बाईकडे पाहून म्हणाला.
" अरे, रवी हा तोच मुलगा आहे. ज्याला मी बाबांसोबत त्यादिवशी पाहिलं होतं." राशी त्या लहान मुलाकडे आश्चर्याने पाहत होती.
" मी सुमती, हे अमोल पंडित आणि त्यांच्या मिसेस अनामिका पंडित. हा त्यांचा पाच वर्षांचा मुलगा पार्थ. आम्हाला त्यांना भेटायचं आहे. त्यांना बोलावता का?"
त्या बाईने राशीला विचारलं.
" या, आत या सगळे. आम्हाला ही काही प्रश्नांची उत्तरं हवी आहेत."
रवीने त्या सगळ्यांना घरात घेतलं. तोवर राशी रामरावांच्या खोलीत जाऊन त्यांना बाहेर घेऊन आली. रामराव बाहेर येताच तो लहान मुलगा ' आजोबा ' म्हणत त्यांना जाऊन बिलगला. रामरावांनीही त्याला खूप मायेने जवळ घेतलं. रवी आणि राशी एकमेकांकडे आश्चर्याने पाहू लागले.
" बाबा, हे सगळे लोक कोण आहेत, तुम्ही सांगाल का? प्लिज! आणि हा मुलगा तुम्हाला आजोबा का म्हणतोय. त्या दिवशी मी तुम्हाला यांच्यासोबतच पाहिलं होतं ना?" रवीने प्रश्नांचा भडिमार सुरू केला.
" अरे रवी, मला बरं वाटत नाही आहे ना! म्हणुन हे सगळे मला भेटायला आले आहेत. तुम्हाला ऑफिसला जायला उशीर नाही होत का? काय हे वायफळ प्रश्न घेऊन बसलात. तुम्ही दोघे जा ऑफिसला." रामराव सारवासारव करत होते.
" नाही बाबा, आम्हाला सगळ्या प्रश्नांची उत्तरं हवी आहेत. त्यादिवशी तर तुम्ही सांगितलंत की तुम्ही यांना रस्ता क्रॉस करून देत होता. या जर अनोळखी आहेत तर आज या तुम्हाला भेटायला कशा आल्या. याचाच अर्थ तुम्ही दोघे एकमेकांना ओळखता. हा छोटा मुलगा तुम्हाला आजोबा म्हणतोय याचा अर्थ काय घ्यायचा. तुमचं नक्की काय चाललंय बाबा! आम्हाला कळायलाच हवं." रवी इरेला पेटला होता.
" अहो, किती प्रश्न विचारताय तुम्ही. त्यांना आता काहीही विचारू नका. त्यांची तब्येत खूप खराब आहे. त्यांना त्रास होईल. त्यांना विश्रांतीची खूप गरज आहे." सुमतीबाईं रवीला थांबवत बोलल्या.
" अरे वाह! म्हणजे आमच्या घरातील माणसांची पर्वा आता बाहेरच्यांना. कोण आहात हो तुम्ही, त्यांची इतकी काळजी करायला. म्हातारचळ लागलाय दोघांनाही, दुसरं काय! या वयात हे शोभतं का बाबा तुम्हाला?"
राशी मागचा पुढचा विचार न करता सरळ सरळ रामरावांवर आरोप करत होती.
" राशी! तोंड सांभाळून बोल. तू कोणाविषयी बोलतेय याचं जरा तरी भान असुदे. अगं मी तुझा सासरा आहे. ज्या गोष्टीबद्दल आपल्याला काही माहिती नाही त्याबद्दल जास्त बोलू नये. हे सुध्दा ठाऊक नाही का तुला.?" रामराव रागाने थरथरत होते. आधीच तब्येत खराब असल्यामुळे त्यांना धाप लागली होती.
" आजोबा! तुम्हाला काय झालं? तुम्हाला ताप आला का?"
पार्थ रडत रडत आपल्याजवळची पाण्याची बाटली रामरावांना नेऊन देतो.
" मिस्टर रवी, तुम्ही त्यांना जास्त काही विचारू नका. त्यांना बरं वाटत नाही आहे. मी तुम्हाला सगळं नीट समजावून सांगतो." अमोल पंडित यांनी बोलण्यासाठी पहिल्यांदाच तोंड उघडलं होतं.
" हा माझा मुलगा पार्थ, पाच वर्षांचा आहे. मागील सहा महिन्यांपूर्वी माझे वडील गेले. दोघे एकमेकांना सोडून एक मिनिट देखील राहत नव्हते. राजाचा प्राण कसा पोपटात असतो तसचं ह्या दोघांचे प्राण एकमेकात गुंतलेले. बाबांच्या जाण्याचा खूप मोठा मानसिक आघात पार्थवर झाला. तो दिवसभर ह्या खोलीतून त्या खोलीत रडत त्यांना शोधायचा. खाणं पिणं सोडून दिलं. नंतर नंतर तर तो रडायचा देखील बंद झाला. दिवसभर एका जागी गप्प बसून रहायचा. बाबानंतर हा देखील जातोय की काय अशी भीती आम्हाला वाटू लागली. डॉक्टरांच म्हणणं होतं त्याला जर कोषातून बाहेर नाही काढलं तर त्याच्या डोक्यावर परिणाम होऊ शकतो आणि यासाठी त्याला आजोबांचं प्रेम मिळणं खूप गरजेचं आहे. पण आजोबा आणायचे कुठून? अनामिकाचे बाबा पण खूप आधीच देवाघरी गेले होते. काही कळत नव्हतं. खूप प्रयत्न केले पण काही उपयोग झाला नाही."
अमोलने एक मोठा उसासा सोडला आणि पुढे बोलायला सुरुवात केली.
" एक दिवस माझ्या एका मित्राने मला टाईम बँकेबद्दल सांगितलं. मी ही याबद्दल थोडं ऐकलं होतं. आपल्या शहरात वर्षभरापूर्वीच टाईम बँक सुरू झाली होती."
" तुम्ही त्याचं बँकेबद्दल बोलताय ना, जिथे आपण बँकेतर्फे एखाद्याला जितकी सर्व्हिस देऊ तितका वेळ तुमच्या खात्यात जमा होईल आणि तो वेळ तुम्ही भविष्यात तुम्हाला गरज पडेल तेंव्हा वापरू शकता." राशीने आपली शंका उपस्थित केली.
" हो... मी तिथे चौकशी केली. सत्तर ते पंचाहत्तर वयोगटातील कोणी व्हॉलंटीयर ( स्वयंसेवक ) आहे का जो आपला थोडा वेळ आम्हाला देऊ शकेल. आम्ही आमचं नाव तिथे नोंदवलं. बँकेकडून रामरावांना आम्हाला सर्विस देण्यासाठी पाठवण्यात आलं. बँकेकडून एक तासासाठी ते आमच्या घरी आमच्या मदतीला येणार होते, माझ्या पार्थचे आजोबा बनण्यासाठी. पण त्यांनी वेळेचं बंधन कधी पाळलं नाही. त्यांनी एका तासाऐवजी स्वतःच्या मनाने तीन चार तास आम्हाला दिले. सुरवातीला आठवडाभर काही फरक पडला नाही पण हळूहळू रामरावांच्या प्रयत्नांना यश आलं. मागील दोन महिन्यांपासून रामराव आमच्याकडे येत आहेत आणि त्यांच्या प्रेमामुळे आज माझा पार्थ अगदी ठणठणीत तुमच्यासमोर उभा आहे. खूप उपकार आहेत रामरावांचे आमच्यावर. आता पार्थ आणि रामरावांच नातं इतकं घट्ट झालं आहे की काल एक दिवस रामराव त्याला भेटायला आले नाहीतर त्याने सगळं घर डोक्यावर घेतलं. त्यामुळे त्यांना भेटायला आम्हाला इथे यावं लागलं."
अमोलचं बोलणं ऐकून रवी आणि राशी एकमेकांकडे पाहू लागले.
" तुमचं यायचं कारण समजलं पण या सुमतीबाई यांचं काय? त्या इथे का आल्यात आणि ह्या कोण आहेत?" रवी सुमतीबाईंकडे पाहत बोलला.
" मी सुमती, बँकेकडून रामरावांना सर्विस देण्यासाठी आली आहे. त्यांनी बँकेला कळवलं होतं, त्यांना एका केयर टेकरची गरज आहे." सुमतीबाईंनी खुलासा केला.
" बाबा तुम्हाला केयर टेकरची गरज का पडली? आम्ही सगळे होतोच की तुमची काळजी घ्यायला. तुम्हाला काय सिद्ध करायचं आहे? आम्ही तुमची काळजी घेत नाही." रवी चिडून बोलत होता.
" तसं नाही आहे रवी. अरे, तुम्ही दोघे नोकरी करता. तुमच्याकडे वेळ कुठे असतो माझ्याकडे लक्ष द्यायला. काल मी सांगितलं होतं, मला बरं वाटत नाही आहे. कोणीतरी इथे माझ्याजवळ थांबा पण तुम्हा दोघांनाही काम होती ना भरपूर."
" काल मी एकटाच डॉक्टरकडे गेलो. बीपी खूप वाढला होता. डॉक्टर म्हणाले, तुम्ही वेळेत माझ्याकडे आलात म्हणुन बरं नाहीतर हर्टअटॅक आला असता आणि इतका बीपी वाढला असताना तुम्ही इथवर एकटे कसे आलात. चक्कर येऊन पडला असता वाटेत. मग मी काय करणार होतो. तुम्हीच सांगा. म्हणुन मग मी बँकेकडून एका केयर टेकरची मागणी केली."
रवी आणि राशिकडे आता बोलण्यासारखं काहीही नव्हतं.
" अरे पण तुम्ही आज बाबांच्या केयर टेकर बनून आलात मग त्यादिवशी मी तुम्हाला बाबांसोबत सिग्नलवर पाहिलं ते काय होतं?" रवीने निर्लज्जपणे परत नवीन शंका मांडली.
" अहो रवी साहेब, मी या शहरात एकटी राहते. माझं कोणी नाही आहे. मी पंधरा दिवसांपूर्वी खूप आजारी पडले होते. मला उठता देखील येत नव्हतं. खूप अशक्तपणा होता. चक्कर येत होती. मी टीव्हीवर ह्या टाईम बँकेविषयी बातम्यांमध्ये ऐकलं होतं. त्या दिवशी वैतागून मी माझं नाव तिथे नोंदवलं. मला हॉस्पिटलमध्ये घेऊन जाण्यासाठी मदत हवी होती. बँकेकडून रामराव माझ्या मदतीला आले. ते पुरुष असून देखील तो अवघडलेपणा मला त्यांनी जाणवू दिला नाही. बहिणी सारखी माझी सेवा केली. मला दवाखान्यात नेलं. औषधपाण्याचं वेळापत्रक बनवून ठेवलं. मी बरी होईपर्यंत ते रोज माझ्याकडे चौकशीसाठी येत होते. त्या दिवशी तुम्ही आम्हाला सिग्नलजवळ पाहिलं म्हणताय ना! त्या दिवशी ते मला दवाखान्यात घेऊन गेले होते."
सुमतीबाईंनी आपली बाजू मांडताच सगळे गैरसमजर दूर झाले होते.
"अरे रवी, तू कोणताही किंतु मनात ठेवू नकोस बाळा. माझा तुझ्यावर किंवा राशीवर राग नाही आहे. तुम्ही दोघेही नोकरी करता. मुलं शाळेत, कॉलेजात गेले की मी पूर्ण दिवस घरी एकटाच असतो रे बाळांनो. दिवस सरता सरत नाही. वर्षभरापूर्वी जेंव्हा ही टाईम बँक आपल्या शहरात पहिल्यांदा उघडली ना तेंव्हा त्यांची कार्य करण्याची पद्धत खूप आवडली रे मला."
" आपण आपल्या जवळ असलेले कलागुण एका तासासाठी कोणाला तरी शिकवू शकतो. ट्युशन देऊ शकतो किंवा एखाद्याच्या मदतीला जाऊ शकतो. केयर टेकरच काम करू शकतो. कोणी आजारी असेल तर त्याची सुश्रूषा करू शकतो. या बदल्यात आपल्याला पैसे न भेटता आपल्या खात्यात आपण जितका वेळ काम केलं तितका वेळ जमा ( credit ) होतो. तो वेळ भविष्यात आपल्याला गरज पडल्यास आपण वापरू शकतो. आपण बँकेकडून आपल्यासाठी सेवा घेऊ शकतो. आपण ही कोणाच्यातरी उपयोगाला येऊ शकतो. शिवाय हे कार्य केल्यामुळे आपण सामाजिक ऋणातूनही मुक्त होतो आणि ही भावना खूप सुखदायक आहे. यातून एक सामाजिक बांधिलकी निर्माण होऊ शकते. म्हणून मी व्हॉलंटीयर ( स्वयंसेवक ) म्हणुन माझं नाव नोंदवलं."
रामराव बोलत होते आणि रवीच्या डोळ्यातून पश्चाताप वाहत होता.
" काल रामराव आले नाहीत आणि पार्थने सगळं घर डोक्यावर घेतलं म्हणुन कारण जाणण्यासाठी आम्ही बँकेत फोन केला तर समजलं की त्यांची तब्येत ठीक नाही आहे. मग मीच रजा घेऊन त्यांच्या मदतीला येणार होते पण आमच्या आधीच सुमतीबाईं तयार झाल्या होत्या. म्हणुन आम्ही सगळे मिळून एकत्रच इथे आलो. आमच्यामुळे तुम्हाला त्रास झाला त्यासाठी दिलगिरी व्यक्त करते."
अनामिकाने माफी मागताच राशी पुढे आली आणि
" तुम्ही का माफी मागताय अनामिका, खरं तर तुम्ही सगळे मला आणि रवीला माफ करा. आम्ही तुमच्यावर नाही नाही ते आरोप लावले. मला माफ करा बाबा. मी चुकले." राशीने रामरावांची माफी मागितली आणि रामरावांनी देखील मोठ्या मनाने तिला माफ केलं आणि गैरसमजाची दाटलेली जळमटे गळून पडली.
टाईम बँक ह्या संकल्पनेची मूळ सुरवात कोणी केली हे मला माहीत नाही पण मध्य प्रदेशातील आनंद विभागाने 2019 साली देशातील पहिली 'टाइम बँक' स्थापित करण्याचा निर्णय घेतला. ही बँक आपल्या पैशांच्या देवाणघेवाणीच्या बँकेसारखी बँक नव्हे. येथे देवाणघेवाण होणार आहे ती वेळेची, आपण सत्कार्मी लावलेल्या वेळेची. या टाइम बँकेत तुम्ही तुमच्या इच्छेनुसार कोणतीही स्वेच्छिक सेवा देऊ शकता आणि त्या बदल्यात तुमच्या खात्यात तितकेच तास जमा केले जातील, ज्यांचा उपयोग तुम्ही भविष्यात तुम्हाला गरज पडल्यास अशाच कुठल्याही प्रकारच्या सेवेसाठी करू शकाल.
या बँकेचा उद्देश लोकांमध्ये एकमेकांप्रति सेवाभाव, प्रेमभाव वाढवणे आहे. कोणी एखाद्या गरजवंताची जितकी मदत करेल तितके तास त्याच्या खात्यात जमा होतील. जेव्हा त्याला कधी मदतीची गरज असेल तेव्हा याच जमा तासांच्या मदतीने त्याला टाइम बँकेमधून अन्य कुणाची मदत मिळेल. उदाहरणार्थ, तुम्ही एखाद्या ज्येष्ठ नागरिकाची काळजी घेत आहात किंवा गरीब मुलांना शिकवत आहात किंवा कोणाची सुश्रुषा करत असाल तर त्याबदल्यात तुमच्या खात्यात तुम्ही या कामासाठी जितके तास खर्च केले तितके तास जमा होतील.
इथे प्रत्येकाकडे समाजाला देण्यासाठी काही ना काही आहे.
इथे प्रत्येकाच्या कामाला मोल आहे.
परस्परसंबंधावर आधारलेले नात्यांचे घट्ट बंध आणि एक मजबूत समाज निर्माण होऊ शकेल.
सामाजिक बांधिलकी निर्माण होऊन आपले जगणे सर्वार्थाने समृद्ध होऊ शकेल.
एकमेकांना दिला जाणारा सन्मान किंवा आदर हे एका निरोगी, सुखी आणि प्रेमळ समाजाचा पाया आहे.
याचं सगळ्या तत्वांवर ह्या 'टाईम बँकेचं ' संचालन अवलंबून आहे.
एकट्या पडलेल्या जेष्ठ नागरिकांना ही टाईम बँकेची संकल्पना आधारस्तंभ नक्कीच सिद्ध होऊ शकेल.
समाप्त___________
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
16/4/2021.
फोटो - साभार गुगल
कथा आवडल्यास माझ्या ब्लॉगला नक्की follow करा.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.
छान कथा सुनीता
ReplyDeleteनवीन माहिती कथेद्वारे लोकांपर्यंत पोहोचविण्याचा सुंदर असा प्रयत्न
Thank you lata didi 😍🙏
Deleteविडिओ तयार करू शकतो का ह्यावर तुमच्या नावासोबत , तुमच्या परवानगी ने ॥
Deleteमिलिंद यादवराव चन्ने
अभिनेता दिग्दर्शक
नागपूर
8007328494
कळवावे 🙏🙏
सॉरी सर, नाही.
Deleteखूप छान, time bank chi माहिती पण छान दिली आहे
ReplyDeleteThank you
Deletenice
ReplyDeleteThank you
Deleteटाईम बँक ही नवीन अशी संकल्पना खूपच छान पद्धतीने कथेच्या माध्यमातून समजावून सांगितली. संकल्पनाही खूप उपयुक्त ठरेल...रुळायला थोडा वेळ लागेल..खूप छान..👌👌👍👍❤❤😊😊🙏🙏
ReplyDelete