©️मधुनिता
दृष्टी
" ही आईपण ना, शांतपणे झोपू पण देत नाही. आज रविवार, मस्त उशिरापर्यंत लोळत पडावं म्हटलं तर..." स्निग्धाने बडबडतच ब्लॅंकेट तोंडावर ओढून घेतलं.
रविवारची सकाळ म्हणजे स्निग्धाची आवडती सकाळ. ना कॉलेजला जायची घाई ना अभ्यासाची गडबड. मस्त साखरझोपेची मजा घेत निवांत ऊन्ह डोक्यावर येईपर्यंत ताणून द्यायचं. उठताच आईच्या हातची गरमागरम कॉफी आणि नाश्ता म्हणजे तिच्यासाठी स्वर्गसुख.
रविवारचा दिवस, दिवसभर काय करायचं. स्नेहलचा म्हणजेच तिच्या जिवलग मैत्रिणीचा आज वाढदिवस तो कसा सेलिब्रेट करायचा, पार्टी कुठे प्लान करायची याच सगळ्याचा विचार करत ती लोळत होती इतक्यात स्वयंपाकघरातून कोणाच्या तरी बोलण्याचा आवाज तिच्या कानी पडला.
" अरे! इतक्या सकाळी सकाळी आई कोणाशी बोलतेय. कोण आलं असावं बरं. इतक्या सकाळी कामाच्या गडबडीत खास वेळ काढून आई त्यांच्याशी बोलत आहे म्हणजे नक्कीच कोणीतरी खास असेल. कोण आलं आहे हे पाहण्यासाठी आता उठावंच लागणार. आता कसली आलीय झोप. बेटा स्निग्धा, उठो... अभी तो किचनमे जानाहीच पडींगा." स्निग्धा स्वतःशीच बडबडत उठली.
किचनमध्ये जाण्याअगोदर तिने स्वतःला एकदा आरशात नीट पाहिलं. आपला अवतार दिसू नये म्हणून नीट आवरून ती बाहेर आली. एरव्ही चालून गेलं असतं, पण नव्या पाहुण्याच्या समोर उगाच फजिती नको.
किचनमध्ये जाताच आई समोर एक बाई पाठमोरी बसलेली तिला दिसली.
" अगं स्निग्धा, या कदम आजी. आपल्या बाजूच्या घरात ते समीरकाका राहतात ना त्यांच्या आई. कालच गावाहून आल्या आहेत. सकाळी बाहेर रांगोळी काढताना ह्या दिसल्या, म्हटलं सकाळची वेळ आहे, चहाला बोलवावं. तसंही समीरकाका ऑफिसला गेला आहे ना. या घरात एकट्या बसून काय करणार आणि बाबाही ऑफिसच्या कामाने बाहेरगावी गेले आहेत. घरात आपण दोघीचं म्हणून आग्रहानं बोलावून आणलं." शीतल म्हणजेच स्निग्धाच्या आईने तिची आजीशी ओळख करून दिली.
स्निग्धाने त्यांच्याकडे पाहिलं, गोरापान रंग, वयाची साक्ष देणारं त्वचेवर सुरकुत्यांचं जाळं, रूपेरी केस, हलक्या पिस्ता रंगाची कॉटनची साडी, डोळ्यांवर नाजूक चष्मा, भेदक आणि तितकीच बोलकी नजर त्यांचं सारं काही खूप प्रभाव पाडणारं होतं.
" काय स्निग्धा बेटा झाली का झोप?"
आजींनी गोड आणि नम्र अवाजात तिला विचारलं. इतक्या सकाळी सकाळी या प्रसन्न आणि गोड व्यक्तिमत्वाची भेट नेहाला खूप सुखावून गेली.
" आई अगं, बरं केलंस यांना घरी बोलावलं. बरेच दिवस झालं सुमन आजी आणि इंदू आजीची भेट झाली नाही. यांना पाहून त्या दोघींची खूप आठवण आली. असं वाटतंय आता त्या माझ्या समोर असत्या ना तर त्यांचे गालगुच्चेच घेतले असते." स्निग्धा भावुक होऊन बोलली.
" स्निग्धा बेटा, मला तुझी आजीचं समज. काय झालं तुझ्या दोन्ही आज्ज्या गावी असल्या म्हणून. मी तर म्हणते, मला आज्जीपेक्षा तुझी मैत्रीण बनायला खूप आवडेल. काय म्हणतेस तू?"
" हो, नक्कीच, तुमच्यासारख्या गोड मैत्रिणीला नको कोण म्हणेल."
कदमआजींचं असं गोड बोलणं ऐकून स्निग्धाच्या डोळ्यात पाणी तरळलं. चहासोबत उशीरापर्यंत तिघींचा गप्पांचा फड चांगलाच रंगला. तिघीनीं एकत्रच नाश्ता केला. आजीच्या गोड आणि लाघवी बोलण्याने स्निग्धाला भुरळ घातली होती.
संध्याकाळी चारच्या सुमारास स्नेहलच्या वाढदिवसानिम्मित स्निग्धा तिच्या घरी जायला निघाली. तिथेच सगळ्या मैत्रिणी एकत्र भेटणार होत्या आणि मग नंतर पुढचा प्लान ठरणार होता. स्निग्धा स्कूटरवर बसून थोडंच अंतर गेली असेल इतक्यात तिला कदम आज्जी रस्त्याने लंगडत चालत जाताना दिसल्या.
" अहो आजी, कुठे निघालात आणि तुम्ही अश्या लंगडताय का?" तिने आपुलकीने आजीची चौकशी केली.
" अगं, थोडं काम होतं म्हणून बाहेर पडले आणि ऐनवेळी या चपलेनी दगा दिला बघ. चपलेचा अंगठा तुटला. आता हा चपला शिवणारा पण कुठे सापडायचा, कोणास ठाऊक?" आजींनी चपलेकडे बोट केलं.
" या इथे कोपऱ्यावरच चपला शिवणारा आहे. चला मी तुम्हाला तिकडे घेऊन जाते आणि हो तुम्हाला कुठे जायचं आहे ते ही सांगा म्हणजे तुम्हाला तिकडे सोडून नंतर मी स्नेहलकडे जाईन."
" अगं पण तुला उशीर नाही का होणार. माझ्या म्हातारीमुळे तुला उगीच कशाला त्रास." आजीं इवलसं तोंड करून बोलल्या.
" काही उशीर होत नाही आज्जी. मी जरा वेळेच्या आधीच बाहेर पडले आहे. वैसे भी अब आपको दोस्त मान ही लिया है तो, दोस्ती तो निभानी पडेगी ना।"
" नौटंकी कुठली! चल, आणि हो जरा हळू चालव बरं नाहीतर म्हातारपणी एखादं हाड फॅक्चर व्हायचं." आजी हसत म्हणाल्या.
आजींनी सांगितलेल्या इप्सित स्थळावर पोहचताच स्निग्धाला आश्चर्याचा धक्का बसला. तो एक आश्रम होता, अनाथाश्रम...!
तिथे सगळ्याच वयोगटातली मुलं, स्त्री-पुरुष होते. अगदी जन्मलेल्या बाळापासून ऐंशी नव्वद वर्षाच्या वृद्धांपर्यंत. आजी तिथे सर्वांशी गप्पा मारत होत्या. सगळ्यांची आस्थेने विचारपूस करत होत्या. जणू काही त्या सगळ्यांना पहिल्यापासून ओळखत होत्या.
" आजी, तुम्ही तर आत्ता इथे पहिल्यांदा आलात ना. मग हा आश्रम, हे लोक तुमच्या परिचयाचे आहेत असं का वाटतंय मला?" स्निग्धाने कुतूहलाने विचारलं. यावर आजी गोड हसल्या आणि म्हणाल्या,
" स्निग्धा, तुझा आणि माझा नुकताच परिचय झाला आहे. मी समीरकडे जेंव्हा कधी राहायला येते ना तेंव्हा प्रत्येकवेळी इथे येते. खरं तर मी इथे नेहमीच येते, या लोकांबरोबर राहते, त्यांच्याशी संवाद साधते. त्यांची सुखदुःख ते माझ्याजवळ बोलतात. माझ्या परीने मी यांना शक्य तितकी मदत करण्याचा प्रयत्न करते. त्यामुळे हे सगळे माझ्याच परिवारातले आहेत असं मला वाटतं. इतकंच नाही तर मी जिथे जिथे जाते त्या त्या ठिकाणी अशा संस्था शोधून आवर्जून भेट देते आणि अशा लोकांच्या सोबत वेळ घालवते. हे बघ बाळा, आपण काही देऊ शकतो, करू शकतो, तर जरूर करावं, या भावनेतून मी माझा थोडा वेळ या मित्रांना देते. पैशाची अपेक्षा इथे कोणालाच नाही. कोणीतरी आपल्यावर प्रेम करावं, आपल्याला विचारावं, आपलेपणाने चार शब्द बोलावेत, असं ह्यांनाही वाटत असतं गं. म्हणून माझा हा एक छोटासा आणि प्रामाणिक प्रयत्न." आजी बोलत होत्या आणि स्निग्धाला त्यांच्या या भावना, शब्दातील जिव्हाळा भारावून टाकत होता.
आजीचं बोलणं ऐकलं आणि स्निग्धाने मनाशी काहीतरी पक्कं करत स्नेहलला फोन केला.
" हॅलो स्नेहल, माझ्याकडे ना तुझा बर्थडे सेलिब्रेट करण्यासाठी एक छान प्लॅन आहे. तू आपल्या सगळ्या गँगला घेऊन इकडे ये. मी मोबाईलवर तुला लोकेशन शेअर करतेय." स्नेहलला बोलण्याची संधीही न देता तिने फोन कट केला.
‘‘काय गं स्निग्धा, कसला विचार करते आहेस? या म्हातारीसोबत कशाला आले इकडे, तिकडे मस्त मैत्रिणींसोबत बर्थडे सेलिब्रेट करता आला असता. उगीच वेळ वाया जातोय, असं तर नाही वाटत आहे ना तुला? तुला उशीर होत असेल तर तू जाऊ शकतेस बाळा." आजींच्या तोंडून हे ऐकताच तिने त्यांचा हात हातात घेतला आणि म्हणाली,
" अहो आजी, असं काय बोलताय तुम्ही? असं काही नाही. उलट तुमच्यासोबत आल्यामुळे मला जीवनाकडे बघण्याचा एक नवीन दृष्टिकोन मिळाला. तुमच्यासारखं काम करण्याचा मी थोडा जरी प्रयत्न केला तरी खूप समाधान आणि आनंद मिळेल मला." स्निग्धा भावविवश झाली होती.
" स्निग्धा बेटा या आश्रमात लहान मुलांपासून वयोवृद्धापर्यंत, सर्वच वयोगटातील लोकं आहेत. तो समोरचा झाडाचा बुडखा पाहतेस ना. ह्या आश्रमातली सगळी वृद्ध मंडळी त्या झाडाच्या बुडाख्या सारखी आहेत गं. संसाररूपी झाडाचा डोलारा मोठ्या हिमतीने आणि ताकदीनं आपल्या खांद्यावर पेलण्याची क्षमता यांच्यात असते पण याचा आजच्या पिढीला विसर पडत चालला आहे. जमिनीतील मुळांना आधार देत त्यांनी शोषून घेतलेले पाणी, क्षार आणि इतर अत्यावश्यक घटक वरती शेंड्यापर्यंत पोहचवण्याचं काम हा बुडखा अगदी चोख पार पाडत असतो बघ. तसंच या अनाथाश्रमातली वयोवृद्ध मंडळी आपल्या संस्काराचं खत पाणी घालून इथल्या अनाथमुलांना एक सुजाण नागरिक बनवण्याचं काम अगदी चोख पार पाडत आहे. एकमेकांच्या साहाय्याने इथे सगळे आनंदाने राहतात." आजी बोलत होत्या इतक्यात स्निग्धाची मैत्रीण स्नेहल आपल्या संपूर्ण गँगला घेऊन तिथे आली.
" काय गं स्निग्धा, इकडे कुठं बोलवलंस आम्हाला. चांगला मॅक डी मध्ये जायचा प्लान केला होता." स्नेहल इकडे तिकडे पाहत म्हणाली.
स्निग्धाने आपल्या सगळ्या मैत्रिणींना कदम आजीबद्दल आणि त्या करत असलेल्या कामाबद्दल सगळं नीट समजावून सांगितलं. संपूर्ण आश्रम फिरून दाखवला. त्यांच्या समस्या, व्यथा याच्यांशी अवगत करवून दिलं. आजींचे विचार आणि त्यांच्या कामाबद्दल ऐकून तिच्या मैत्रिणींना आजीबद्दल कौतुक वाटलं आणि त्या देखील प्रेरित झाल्या.
" आजी, तुमच्यामुळे आज पहिल्यांदाच आम्ही स्वतःच्या पलीकडे जाऊन आमच्यापलीकडचं एक नवीन जग पाहिलं. त्यात राहणारे पाहिले, आम्ही नक्कीच आम्हाला जमेल त्या स्वरूपात यांच्यासाठी काम करू आणि स्निग्धा याची सुरवात आपण आजपासूनच करतोय." स्नेहल आजीला मिठी मारत म्हणाली.
" बाळांनो, तुम्हाला असं काही करावंसं वाटतंय, मीपणाच्या परिघाबाहेर जाऊन तुम्ही यांच्याबद्दल विचार करताय. तुम्हाला समाजाकडे पाहण्याची एक नवीन दृष्टी मिळाली. मला खूप बरं वाटलं आणि याचं क्रेडिट तुमच्या या छान आणि गुणी मैत्रिणीला म्हणजेच स्निग्धाला बरं." स्निग्धाच्या पाठीवर मायेनं हात फिरवत आजी बोलत होत्या. तिच्या मैत्रिणींच्या नजरेत देखील स्निग्धाबद्दल कौतुक दिसत होतं. स्निग्धा मात्र काहीही न बोलता आदराने आणि मायेने आजींकडे पाहत होती.
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
17/1/2022
फोटो - साभार गुगल.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.