©️ मधुनिता
सांज भई घर आजा रे पिया - भाग ३
स्वराने कार्यक्रमाचा संपूर्ण आराखडा तयार केला. दरवर्षी कार्यक्रमात तिचा थोडा का होईना प्रत्यक्षपणे सहभाग असायचा. गायकी रक्तातच असल्यामुळे कधी तिच्यासाठी गाण्याची फर्माईश असायची, तर कधी सूत्रसंचालन, कधी पाहुण्यांच्या स्वागताला तिची हजेरी लागायची तर कधी कार्यक्रमाची सांगता तिच्या दोन ओळींनी व्हायची पण यावेळी तिने स्वतःला या कार्यक्रमापासून संपूर्णतः अलिप्त ठेवलं होतं.
कार्यक्रमाचा दिवस उजाडला. स्वराचं हृदय जोरजोरात धडधडत होतं. घडाळ्याचा काटा जसजसा पुढे सरकत होता तशी स्वराची बेचैनी वाढत होती. तिच्या मनात संकर्षणबद्दल रोष होता पण प्रेमाची जागा द्वेषाने कधीच घेतली नव्हती. डोक्यात विचारांचा गोंधळ आणि चेहऱ्यावर उसनं हसू खेळवत ती सगळ्यांना व्यवस्थित सूचना देत होती इतक्यात पाहुण्यांच आगमन झालं आणि स्वरा पटकन प्रेक्षकांच्या गर्दीचा भाग बनली. सगळ्यात शेवटी कोणाचं आपल्याकडे लक्ष जाणार नाही अशा ठिकाणी उभं राहून ती कार्यक्रम पाहू लागली.
स्टेजवर चढणाऱ्या पाठमोऱ्या त्याला पाहून नकळत तिच्या डोळ्यात आसवे गोळा झाली. पाहुण्यांची ओळख, स्वागतपर भाषण, विद्यार्थ्यांच्या कलागुणाचं सादरीकरण, गुणवंत विद्यार्थ्यांना बक्षीस वितरण टप्याटप्याने कार्यक्रम पुढे सरकत होता पण स्वराचं या सगळ्याकडे लक्ष होतंच कुठे? ती एकटक संकर्षणला न्याहाळत होती.
आजही हा तसाच दिसतो, रुबाबदार, निरागस. आवाजातील तीच खनक आजही कायम आहे. वयोमानानुसार केसांवर चांदीचा वर्ख चढला असला तरी शोभून दिसतोय तो त्याला. डोळ्यांवरचा चष्मा त्याच्या रुबाबात आणखीन भर टाकत आहे असं तिला उगीचंच वाटून गेलं. ती विचारांच्या तंद्रीत हरवलीच होती की संकर्षण यांना गाणं गायची फर्माईश करण्यात आली.
त्यांनी गायला सुरवात करताच स्वराच्या काळजात एक वेदनेची लकेर उमटून गेली आणि तिच्या काळजाचा ठोका चुकला. इतका वेळ स्वतःला त्याच्यापासून लपवून ठेवण्याचा चाललेला तिचा अट्टहास आता मोडीत निघू पाहत होता. आतून सगळं ढवळून निघत होतं. सारं काही आता उचंबळून बाहेर येईल की काय असं तिला वाटत होतं.
जावं त्याच्याजवळ आणि सांगावं त्याला हृदयाचा एक कप्पा जो इतकी वर्षे बंद करून ठेवला आहे उघडून दाखवावा त्याला. तुझ्या आठवणी अजूनही मनाच्या खोल आत तळाशी बंदिस्त आहेत, कधीतरी कातरवेळी सागराच्या लाटांप्रमाणे उफाळून वर येतात आणि व्याकुळ करून सोडतात, सांगावं त्याला असं तिला राहून राहून वाटत होतं. आसवांनी पापण्यांचे काठ कधीच ओलांडले होते.
संकर्षण यांचं गाणं संपताच प्राचार्य उठून उभे राहिले आणि माईक हातात घेऊन बोलू लागले.
" संकर्षण केळकर हे संगीत आणि गायन क्षेत्रातील एक नावाजलेलं नाव! संकर्षण या नावाला आज कोणत्याही ओळखीची गरज नाही. संकर्षण साहेब तुमच्या गायकीला माझा सलाम. तुमचे खूप खूप आभार तुम्ही आमच्या विनंतीला मान देऊन इथे आलात आणि या कार्यक्रमाची शोभा वाढवलीत. तुम्ही विद्यार्थ्यांना केलेलं मोलाचं मार्गदर्शन भविष्यात नक्कीच त्यांना उपयोगी ठरेल अशी आशा व्यक्त करतो. आपणा सगळ्यांना माहीतच आहे आपण आपल्या कॉलेजमध्ये मागील वर्षीपासून रोजगार मार्गदर्शन केंद्र सुरू केलेलं आहे आणि याचा बऱ्याच विद्यार्थ्यांना फायदा देखील झाला आहे. हेच लक्षात घेता आणि आता संकर्षण सरांचं गाणं ऐकल्यानंतर मनात एक विचार आला. आपण आपल्या कॉलेजमध्ये संगीत विषयक मार्गदर्शन केंद्र सुरू केलं तर... आपण संकर्षणसरांसारख्या या क्षेत्रातील आणखी प्रख्यात दिग्गजांशी संपर्क करून त्यांना या केंद्राशी जोडू. जेणेकरून एक छंद म्हणून जोपासल्या जाणाऱ्या गायकीच्या आवडीला व्यवसायिक दृष्टिकोनातून पाहण्यास विद्यार्थ्यांना मदत मिळेल. जे विद्यार्थी या क्षेत्रात जाऊ इच्छितात त्यांना त्यांच्याशी संपर्क साधून मार्गदर्शन घेता येईल. संगीत क्षेत्रातील अभिरुची, गायनाची आवड आणि या क्षेत्रातील उत्तम ज्ञान असणाऱ्या आपल्या सर्वांच्या लाडक्या 'स्वरा देवधर' मॅडम या केंद्राची धुरा व्यवस्थित सांभाळतील यात काही शंका नाही. तर मग माझ्या विद्यार्थी मित्रांनो कशी वाटली तुम्हाला माझी ही कल्पना?" प्राचार्यांच्या या उपक्रमाचं सगळ्याच विद्यार्थी आणि शिक्षकांनी जोरदार टाळ्या वाजवून स्वागत केलं.
प्राचार्यांच्या तोंडून आपलं नाव ऐकताच स्वरा कावरी बावरी झाली. तिला काय करावं काही कळेना. ती तशीच थोडावेळ स्तब्ध उभी राहिली. तिने भानावर येत क्षणाचाही विलंब न करता स्वतःला सावरलं आणि गर्दीचा फायदा घेत तडक कॉलेजबाहेर पडली. संकर्षण देखील 'स्वरा देवधर' हे नाव ऐकताच आश्चर्याने इकडे तिकडे पाहू लागला. त्यांच्या चेहऱ्यावर देखील अस्वस्थता स्पष्ट जाणवत होती.
दुसऱ्या दिवशी सकाळी स्वराला जरा उशिराचं जाग आली. रात्रभर रडून डोळे जळजळत होते. थोडी कणकण जाणवत होती. सारं अंग तापानं ठणकत होतं. तिने फोन करून दोन दिवस कॉलेजला येणार नसल्याचं कळवलं. कॉलेजमध्ये फोन केला असता काल कार्यक्रमातून अचानक गायब झाल्यामुळे प्राचार्य तिच्यावर भयंकर चिडले असल्याचं तिला समजलं.
सकाळची सारी आन्हिके आवरून तिने नाश्त्यासोबत औषध घेतलं. रुक्माला घरातील कामाच्या सूचना दिल्या आणि ती चहाचा कप घेऊन पोर्चमध्ये बांधलेल्या झोपाळ्यावर विसावली. रुक्मा तिच्याकडे घरकामाला यायची. उशिरा उठल्यामुळे सगळंच कसं निवांत चालू होतं. वाफाळलेल्या चहाचे घोट रिचवता रिचवता ती नकळत गुणगुणू लागली ...
वो भूली दास्तां लो फिर याद आ गई
नज़र के सामने घटा सी छा गयी
वो भूली दास्तां लो फिर याद आ गयी
इतक्यात गेटबाहेर गाडी थांबल्याचा आवाज आला आणि एक दोन मिनिटातच गेट उघडल्याच्या आवाज म्हणून तिने आपली नजर गेटकडे वळवली. ती स्तब्ध होऊन गेटच्या दिशेने पाहतच राहिली. तिचा तिच्या डोळ्यावर विश्वास बसत नव्हता. समोरून संकर्षण तिच्या दिशेने चालत येत होता. त्याला पाहताच,
" संकर्षण आणि इथे, कसं शक्य आहे?" ती स्वतःशीच बडबडली.
संकर्षण कधी तिच्या जवळ येऊन उभा राहिला तिला समजलच नाही. दोघेही एकमेकांना आश्चर्याने पाहत होते. त्याला पाहताच तिचे डोळे ओघळू लागले. डोळयातून वाहणाऱ्या पाण्याला तिला थांबवता येत नव्हतं. किती वर्षांनी मनाचा तो कप्पा आज उघडला गेला होता जो मोठ्या जिकीरीने कित्येक वर्ष तिने बंद करून ठेवला होता. असं नव्हतं कि त्याची आठवण तिला कधी आली नव्हती. तो तिच्या अंतरंगाचा एक अविभाज्य भाग होता अगदी तिच्याही नकळत. पण तिने आयुष्याची एक चौकट बांधून घेतली होती. आज इतक्या वर्षांनी तो समोर आला दोघांची नजरानजर झाली आणि एक औपचारिकता म्हणून कसनुसं स्मित तिने चेहेऱ्यावर आणलं.
जवळपास पंचवीस वर्षानंतर तो तिला पाहत होता तरीही कालच भेटल्यासारखी वाटली ती त्याला. अगदी तशीच... तेच मोठे, गहिरे, मनाचा ठाव घेणारे बोलके डोळे, चाफेकळी नाक, सुंदर गोल चेहरा, रेशमी लांबसडक केस, फरक फक्त इतकाच की वयोमानानुसार केसांमध्ये चांदी डोकावू लागली होती. चेहऱ्यावरचं तेज आजही तसंच बरकरार होतं.
बराच वेळ कोणी कोणाशी काहीच बोललं नाही. एक जीवघेणी निरव शांतता पसरली होती. दोघे मौन असले तरी दोघांच्याही मनात असंख्य प्रश्नांनी कल्लोळ माजवला होता. काय बोलावं आणि कुठून सुरवात करावी दोघांनाही समजत नव्हतं.
" कशी आहेस? " बऱ्याच वेळानंतर आपसूकच हे वाक्य सांकर्षणच्या तोंडातून बाहेर पडलं.
" मी... मजेत." तिने कसनुसं हसत उत्तर दिलं.
" काय सांगू आता ह्याला, कशी आहे मी? कळेल का ह्याला आपल्या ह्या उपऱ्या हसण्या मागची वेदना. तुझ्या परत येण्याने पंचवीस वर्षांपूर्वी तू दिलेल्या जखमांवर धरलेली खपली निघून घाव परत उघडे पडले रे आणि टाहो फोडून तुला विचारत आहेत, का आलास तू परत...का? वेळ हा सगळ्या जखमांवरचं औषध आहे म्हणतात. काही जखमा कधीच भरून येत नाहीत. कसं सांगू तुला, वरकरणी त्या जखमा भरल्या सारख्या वाटतात, खपली धरली असं वाटतं पण आतल्या आत त्या भळभळत राहतात. हळूहळू त्या जखमेची, ठसठशीची सवय होऊन जाते. अगदी आपलीशी वाटायला लागते ती जखम. तीच सोबतीण बनते. आजवर तिनेच सोबत केली आणि आता तुझ्या येण्याने... का आलास तू परत?" स्वरा मनातल्या मनात त्याला जाब विचारत होती.
" तू... तुम्ही इथे कसे? म्हणजे माझा पत्ता..." स्वरा चाचपडत म्हणाली.
" सारे प्रश्न इथे उभ्या उभ्याच विचारणार आहेस, घरात नाही बोलावणार?" संकर्षण एकटक तिच्याकडे पाहत होता. तिच्या चेहऱ्यावरचे भाव न्याहाळत त्याने प्रश्न केला.
" अं...हो," स्वरा नजर चोरत म्हणाली.
स्वरा त्यांना घरात घेऊन जाताच बसायला सांगून किचनकडे वळाली. रुक्माला चहा नाश्ता बनवण्यास सांगून पाण्याचा ग्लास हातात घेऊन ती उगीचंच किचनमध्ये घुटमळत राहिली. रुक्मा तिच्याकडे घरकामाला यायची. बाहेर जाऊन त्याच्याशी बोलण्याची तिची अजिबात इच्छा नव्हती.
स्वराच्या घरात जाताच घराची दर्शनी भिंत पाहून सांकर्षणच्या काळजात एक कळ उमटली. त्यावर लावलेला प्रत्येक फोटो दोघांमधील निरलस प्रेमाची साक्ष देत होता. फोटो पाहता पाहता त्याचे डोळे भरून आले आणि त्याला आठवलं,
" ए ऐक ना! संकर्षण, लग्नानंतर आपल्या घरात ना मी सगळीकडे आपल्या दोघांचे फोटो लावणार, आपल्या घराचा कोपरा न कोपरा आपल्या प्रेमाची साक्ष देणारा असेल."
स्वरा म्हणाली होती अगदी तसंच तर आहे घर, दोघांनी मिळून पाहिलेल्या स्वप्नासारखं फक्त ह्या घरभर लावलेल्या फोटोमध्ये तो कुठेच नव्हता. संकर्षणच्या मनात हा विचार आलाच होता की पाठीमागून आवाज आला,
" अगम्य, माझा मुलगा. " पाठीमागे स्वरा उभी होती.
" अच्छा! अगदी आईवर गेलाय." संकर्षणने स्वतःला सावरत म्हटलं. यावर स्वरा काहीच बोलली नाही.
" काल कॉलेजमध्ये प्राचार्यांनी तुझं नाव घेतलं आणि मी सैरभैर झालो. स्वरा देवधर नक्की तूच की आणखी कोणी काही कळायला मार्ग नव्हता. माझी नजर तुझा शोध घेत होती पण तू... रात्रभर तुझेच विचार मनात घोळत होते. आज सकाळी कॉलेजमध्ये फोन करून तुझ्याविषयी चौकशी केली तर तू आज कॉलेजला आली नसल्याचं समजलं. प्राचार्यांकडून तुझा फोन नंबर आणि पत्ता विचारून घेतला आणि इथे आलो. स्वरा देवधर नक्की तूच की आणखी कोणी याविषयी थोडा साशंकच होतो. इथे आलो तुला पाहिलं आणि..." पुढे त्याला काही बोलवेना. त्याचा कंठ दाटून आला.
" तुम्ही इथे का आला आहात संकर्षण?" स्वरा चिडून म्हणाली.
" असं काय म्हणतेस स्वरा, मला भेटून तुला आनंद नाही का झाला? आणि हे सारखं तुम्ही... तुम्ही काय म्हणतेयस. किती परकेपणा जाणवतो, तोडून टाकल्यासारखं वाटतं." संकर्षण स्वराच्या प्रश्नामुळे दुःखी झाला होता. स्वरा तिच्या जागी बरोबर आहे हे त्यालाही उमजत होतं.
" इतकं सगळं घडून गेल्यानंतर आपलेपणा जाणवायला, तुम्हाला अजूनही वाटतं आपल्या नात्यात काही उरलंय?" स्वराची भयंकर चिडचिड होत होती.
" मला माहित आहे स्वरा, याला सर्वस्वी मीच जवाबदार आहे. त्यावेळी मीच आपल्या प्रेमाला समजू शकलो नाही. आपण नात्याच्या या जंजाळात अडकून जाऊ हि भीती मनात घर करत गेली आणि म्हणूनच आपलं प्रेम मला ओझं वाटायला लागलं. त्यात तू लग्नासाठी सारखा दबाव टाकत होतीस. ती वेळ मला लग्नासाठी योग्य नाही वाटली. मला खूप मोठं व्हायचं होतं खूप नाव कमवायचं होतं त्यामुळे आपलं प्रेम माझ्या स्वप्नांच्या आड येतंय असं वाटू लागलं होतं मला. म्हणूनच मग..." संकर्षणने मोठा आवंढा गिळला.
" कधी कधी काय होतं ना आपण एखाद्यावर जीवापाड प्रेम करतो पण त्याची गहराई समजतच नाही. अश्या वेळेस मग विचार करायची बुद्धीच कुंठित होऊन हाते. मग रस्ते वेगळे झालेलेच बरे असं वाटतं. पण सोबत संपवली तरीही प्रेम राहतंच ना गं. दोघांपैकी एक जर त्याच्या वाट्याचं प्रेम रस्त्यात टाकून गेला आणि दुसऱ्याने ते प्रेम आपल्या ओंजळीत भरलं तर ते कमी होण्याऐवजी अधिकच गडद होतं असं नाही का वाटत तुला." संकर्षण आपली बाजू मांडत होता.
" रस्ते वेगळे झालेले बरे म्हणजे? कागदाच्या एका तुकड्यावर दोन ओळी लिहून, मला गोपाळशी लग्न करून सुखी व्हायला सांगून अंधाऱ्या रात्री काहीही न सांगता अचानक माझा आयुष्यातून निघून जाणं... इतकं सोपं का होतं रस्ते वेगळे करणं? इतकं सोपं होतं का माझं सुखी होणं? सगळे निर्णय तू एकटाच घेऊन मोकळा झालास, एकतर्फी... माझ्या मनाचा विचार केलास का? मला एकदा विचारायचं तरी होतं ना की मी लग्नासाठी घाई का करतेय?" स्वराचे शब्द त्याला अपराधीपणाची जाणीव करून देत होते. ती बोलता बोलता तिच्याही नकळत कधी 'तुम्ही' वरून 'तू' वर आली तिला समजलं नाही.
पुढे काय होणार पंचवीस वर्षांनंतर परत भेटल्यानंतर स्वरा आणि संकर्षणचं नातं पुढे कसं जातं पाहुयात पुढील भागात...
क्रमशः
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
07/04/2022
फोटो - साभार गुगल.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.