©️ मधुनिता
सांज भई घर आजा रे पिया - भाग ४
स्वरा पोटतिडकीने बोलत होती इतक्यात रुक्मा चहा नाश्ता घेऊन आली त्यामुळे दोघांच्याही बोलण्याला अर्धविराम लागला.
" अगं गोपाळ हा तुझ्या बाबांचा आवडता शिष्य होता. शिवाय तुझ्याबद्दल असलेली ओढ, प्रेम त्याच्या डोळ्यात स्पष्ट दिसायची. मी तुला सोडून गेल्यानंतर तुझी अवस्था मुळासकट उन्मळून पडलेल्या झाडासारखी होणार हे ठाऊक होतं मला. तू सैरभैर होशील, कोलमडून जाशील हेही माहिती होतं मला. मला तुझी काळजी वाटत होती. गोपाळचं जरी तुझ्यावर एकतर्फी प्रेम असलं तरीही तो तुला ह्या सगळ्यातून सावरायला, बाहेर पडायला नक्की मदत करेल आणि भविष्यात तो तुला सुखी ठेवेल याची खात्री होती म्हणूनच मी त्याच्याशी लग्न कर असं सांगितलं. काळाच्या ओघात हळूहळू तुही मला विसरून जाशील असं वाटलं." चहाचे घोट पोटात ढकलत संकर्षण आपली बाजू समजावण्याचा नाहक प्रयत्न करत होता.
" एखाद्या फळाचे खाडकन दोन भाग केल्यासारखे क्षणात नाती तोडून टाकता येतात का? इतकं सोपं आहे का हे... अरे आपण प्रेम केलं, दोघांनी पण केलं. अगदी समरसून आणि वेड्या सारखं, सगळं काही विसरून. आपण एकमेकांसाठी सगळं झुगारून द्यायला तयार होतो. पण जेवढं प्रेम आपण समोरच्यावर करतो तेवढंच आणि तसंच समोरच्यानेही आपल्यावर करावं हे माझं गृहीतक चुकलं रे.." स्वराला बोलता बोलता चक्कर आल्यासारखं वाटलं, ती खुर्चीचा आधार घेत हळुवार त्यावर विसावली.
" स्वरा काय होतंय तुला, तुझी तब्येत आधीच बरी नाही. तू उगीच त्रागा करून घेऊ नकोस." स्वराची अवस्था पाहून संकर्षण काळजीत पडला.
" आणि आता इतक्या वर्षानंतर स्वतःच्या वागण्याचं स्पष्टीकरण देऊन समर्थन करतोयस." संकर्षणच्या बोलण्याकडे दुर्लक्ष करत स्वरा म्हणाली.
" असं नाही आहे स्वरा, मी चुकलो आहे याची जाणीव मला प्रत्येक पावलागणिज होत होती गं. आत्मग्लानीमुळे अपराधीपणाची भावना दिवसेंदिवस वाढतच जात होती आणि म्हणूनच तुला सोडून गेल्यानंतर दोन वर्षाने तुझी माफी मागण्यासाठी मी परत गावी आलो होतो. पण तिथं गेल्यानंतर समजलं की तुझ्या बाबांचं अचानक निधन झालं आणि तू पण गाव सोडून दुसरीकडे कुठेतरी निघून गेलीस... कुठे कोणालाच ठाऊक नाही. मी तुला आणि गोपाळला शोधण्याचा खूप प्रयत्न केला पण हाती काहीच लागलं नाही. गेली पंचवीस वर्षं मी पाश्चातापाच्या आगीत जळतोय." संकर्षणच्या डोळ्यात पश्चातापाचं धुकं दाटू लागलं होतं.
" स्वरा, माफ करशील का गं मला? मला गोपाळला भेटून त्याचीही माफी मागायची आहे. मी तुम्हा दोघांचा अपराधी आहे. मी पुढच्या वेळी फोन करून गोपाळ घरी असल्याची खात्री करून येईन म्हणजे मला त्यालाही भेटता येईल." गोपाळला भेटण्याची ओढ त्याच्या शब्दात जाणवत होती.
" त्याची काही गरज नाही, मुख्य म्हणजे तू परत माझ्या आयुष्यात आलाचं का? तू जा इथून आणि हो, आज इथे आलास इतकं बास आहे इथून पुढे या घरात पाऊल टाकायचं नाही. तू जाऊ शकतोस संकर्षण मला या विषयावर आणखी काही बोलायचं नाही." स्वराच्या बोलण्यात ठामपणा होता.
" ठीक आहे, मला तुला आणखी त्रास द्यायचा नाही पण मी परत येईन. मला गोपाळला भेटायलाच हवं." इतकं बोलून त्याने एकवेळ स्वराकडं पाहिलं. तिच्या चेहऱ्यावरची जीवघेणी वेदना पाहून त्याला आतून गलबलून आलं आणि तो काहीच न बोलता तिथून निघून गेला.
संकर्षण निघून गेला खरं पण त्यानंतर तो कधी फोन करून तिच्याशी संपर्क करण्याचा प्रयत्न करू लागला तर कधी तिच्या घरी जाऊन तिला भेटू लागला. गोपाळ विषयी विचारणा करू लागला. तिच्या मनातील त्याच्याबद्दल असणारा राग निवळण्याचा त्याचा प्रामाणिक प्रयत्न ती दरवेळी तिच्या धारदार शब्दांनी हाणून पाडत होती. दरवेळी तिच्या शब्दांच्या बाणाने तो घायाळ व्हायचा पण त्याला ठाऊक होतं मोठे मोठे चमकणारे, झगमगणारे तारे तुटून पडल्यानंतर काळोख्या रात्रीत उजेडाची वाट बघणं सोपं नसतं. तिच्या आयुष्याच्या प्रवासात त्याने निर्माण केलेल्या अधःकारापासून ते उजेडापर्यंतचा हा तिचा प्रवास सोपा नव्हता. आपल्या आत्म्यातल्या जखमेच्या व्रणाला धगधगतं ठेवून त्यातून प्रकाशमान होणं सोपं नव्हतं. दुखऱ्या क्षणाच्या पाऊलखुणा सजवून ठेवत जगणं तिच्यासाठी सोपं नव्हतं. त्यामुळेच तिचे शाब्दिक वार तो सहन करत होता पण त्याच्यासाठी तरी तिच्याशिवाय जगणं कुठे सोपं होतं.
असाच महिना दीड महिना लोटला असेल आणि एक दिवस गाण्याच्या रेकॉर्डिंगसाठी स्टुडिओत जात असताना वाटेत त्याला रुक्मा दिसली. तिला पाहताच त्याने गाडी थांबवली आणि विचारलं,
" रुक्मा तुम्ही कुठे निघाला आहात? मी तुम्हाला सोडतो, या बसा म्हणत त्याने गाडीचा दरवाजा उघडला." वारंवार स्वराच्या घरी जाण्यामुळे तो आता रुक्माला चांगलं ओळखू लागला होता.
" नाही, नको साहेब मला इथे जवळच जायचं आहे. मी माझं जाईन." रुक्माने संकोचत नकार दिला.
" अहो, संकोच करू नका. मला स्टुडिओत जायला अजून वेळ आहे. तेवढ्या वेळात मी तुम्हाला सोडू शकतो. या गाडीत बसा. अजिबात संकोच करू नका." संकर्षणच्या आग्रहापुढे तिला काय बोलावं काही सुचलं नाही आणि ती गाडीत जाऊन बसली.
" सांगा, कुठे जायचं आहे तुम्हाला." गाडी सुरू करताच संकर्षणने विचारलं.
" सिटी हॉस्पिटल! स्वरा ताईंचा काल ऍक्सिडेंट झाला आहे. त्यांच्या पायाला जबर मार लागलाय. मी त्यांच्याकडेच निघाली आहे." हुंदके देत ती उत्तरली.
" काय स्वराचा ऍक्सिडेंट! कसा?" त्याने पटकन गाडीचा ब्रेक दाबला.
" ताई काल कॉलेजमधून अर्ध्या दिवसाची सुट्टी घेऊन लवकर घरी येणार होत्या आणि त्यानंतर मला नाटक बघायला खुप आवडतं म्हणून त्या मला नाटकाला घेऊन जाणार होत्या. त्या मला असं आधी मधी त्यांच्यासोबत बाहेर फिरायला नेतात. काल त्या कॉलेजातून बाहेर पडल्या आणि त्यांच्या गाडीकडं निघाल्या इतक्यात पाठीमागून येणाऱ्या एका भरधाव कारनं त्यांना जोराची धडक दिली आणि... हे सगळं असं घडलं. साहेब, ताई बऱ्या होतील ना. मला त्यांच्याशिवाय दुसरं कोणी नाहो ओ..." रुक्मा परत रडायला लागली.
" माझं तरी तिच्याशिवाय दुसरं कोण..." संकर्षण तोंडातल्या तोंडात बडबडला.
त्याने स्टुडिओत फोन करून गाण्याचं रेकॉर्डिंग कॅन्सल करायला सांगून रुक्मासोबत हॉस्पिटल गाठलं. संकर्षणला समोर पाहताच स्वराचा पारा परत चढला.
" रुक्मा हा इथे कसा आला? तू याला इथे का घेऊन आलीस. याला इथून जायला सांग. मला हा इथे नको आहे." स्वराने बडबडत उठून बसण्याचा प्रयत्न केला तशी पायात एक जोराची कळ उमटली आणि थेट मस्तकात शिरली.
" आई गं!" ती वेदनेने जोरात कळवळली.
" बास स्वरा, आजवर तू बोलत आलीस आणि मी ऐकत. पण आज मी तुझं काहीही ऐकणार नाही. काय चाललंय तुझं हे, किती लागलंय दिसतंय ना! पाय फ्रॅक्चर झालाय तुझा. तरीही तुझा हेकेखोरपणा काही जात नाही. मी इथून कुठेही जाणार नाही समजलं आणि गोपाळ तो कुठं आहे? निदान अशावेळी तरी त्याने तुझ्या सोबत असायला हवं होतं ना. इतकं कसलं महत्वाचं काम करतोय. निष्काळजीपणा असावा पण तो किती?" स्वरांची अवस्था पाहून संकर्षणची चिडचिड होत होती.
" रुक्मा तुम्ही यांची काळजी घ्या. ह्यांच्यावर लक्ष ठेवा तोपर्यंत मी डॉक्टरांना भेटून येतो." संकर्षणच्या अशा प्रकारे हक्क गाजवण्याचा स्वराला राग येत होता.
स्वराला आणखी तीन चार दिवस हॉस्पिटलमध्ये रहावं लागणार होतं. त्यानंतर डॉक्टर तिला डिस्चार्ज देणार होते. एक पाय फ्रॅक्चर, दुसरा पाय आणि एका हाताला मुका मार लागल्यामुळे डॉक्टरांनी तिला महिना दोन महिने सक्तीची विश्रांती सांगितली होती.
" रुक्मा तुम्हाला रोज हॉस्पिटलला आणून सोडण्याची आणि परत नेण्याची जवाबदारी माझी. मी रोज सकाळी तुम्हाला न्यायला घरी येईन आणि इथलं आवरलं की परत घरी नेऊन सोडेन. तुम्ही फक्त स्वराची व्यवस्थित काळजी घ्या. बाकी सगळं मी पाहीन." डॉक्टरांना भेटून येताच संकर्षणने फर्मान सोडलं.
" रुक्मा यांना सांग, याची काहीही गरज नाही. आपलं आपण सांभाळून घेऊ." स्वरा चिडून म्हणाली.
" मी थोड्यावेळापूर्वीच तुला सांगितलं आहे स्वरा, मी तुझं काही ऐकणार नाही. तेंव्हा शांत रहा आणि आराम कर. डोक्याला जास्त ताण देऊ नकोस. याने तुलाच त्रास होईल."
" ताई, डोक्याला जास्त ताप करून घेऊ नका. साहेब बोलतात ते बरोबर आहे. तुम्ही आराम करा." स्वरा काही बोलण्यासाठी तोंड उघडणार इतक्यात रुक्माने संकर्षणच्या बोलण्याला दुजोरा दिला. त्यामुळे ती आतल्या आतच चडफडत राहिली.
दिवसभर हॉस्पिटलमध्ये थांबल्यानंतर संध्याकाळी संकर्षणने रुक्माला घरी नेऊन सोडण्याबद्दल विचारलं.
" नाही साहेब, मी रात्री इथेच ताईंजवळ थांबणार." रुक्माने उत्तर दिलं.
" हे पहा रुक्मा एक तर तुम्ही हे सारखं सारखं साहेब म्हणणं थांबवा. तुम्ही मला दादा म्हणलेलं जास्त आवडेल आणि दुसरी गोष्ट तुम्ही स्वराची अजिबात काळजी करू नका. इथला सगळा स्टाफ चांगला आहे आणि मुख्य म्हणजे माझ्या परिचयाचा आहे त्यामुळे तुम्ही बेफिकीर होऊन घरी जा. तुम्हालाही आरामाची गरज आहे. तुमची कालच्यापासून दगदग होत आहे. इथलं सगळं मी सांभाळून घेईन. रात्रभर आराम करा. उद्या सकाळी मी तुम्हाला घ्यायला येईन मग दिवसभर तुम्ही थांबा इथे." संकर्षणचं हे म्हणणं स्वराला देखील पटलं आणि तिने रुक्माला घरी जायला सांगितलं.
" रुक्मा, तुम्ही सकाळी म्हणालात की स्वराशिवाय तुम्हाला दुसरं कोणी नाही. तुम्ही कधीपासून स्वराकडे काम करता." रुक्माला घरी सोडायला जातेवेळी संकर्षणने वाटेत तिला विचारलं.
" मी सुरवातीपासून, डुग्गू म्हणजे स्वराताईंचा मुलगा अगम्यच्या जन्मापासून. जवळ जवळ गेली तेवीस चोवीस वर्ष. माझ्या सारख्या नवऱ्याने आणि घरच्यांनी लाथाडलेल्या बाईला स्वराताईंनी जवळ केलं. इतकंच नाहीतर मला त्यांनी त्यांच्या घरातच ठेवून घेतलं. मी त्यांच्या घरातलीच असल्यासारखी त्यांनी मला जीव लावला आणि मोठ्या बहिणी सारखं नेहमी माझ्या पाठीशी उभ्या राहिल्या. माझ्या सारख्या घरदार नसलेल्या बाईला त्यांनी मायेची सावली दिली." रुक्मा हळवी झाली होती.
" म्हणजे! तुमचं या जगात कोणी नाही."
" तसं म्हणायला सगळेच आहेत आणि नाहीत पण…"
" म्हणजे मी समजलो नाही." संकर्षणने विचारलं.
" वांझ ह्या शब्दाचा ठपका एकदा का एखादीच्या माथ्यावर लागला ना साहेब की हे जग नीट जगू देत नाही मग त्यात तीचा दोष असो अथवा नसो. पुरुषात दोष असू शकतो ही गोष्ट आपल्या समाजाच्या पचनी पडतच नाही. सगळा दोष बाईच्या माथ्यावर मारून मोकळे होतात. माझ्यासोबत पण असंच झालं. सोळाव्या वर्षी आई बापाने लग्न लावून दिलं. नववीत शिकत होते तेंव्हा मी. नकळत्या वयात जवाबदाऱ्या अंगावर पडल्या आणि वयाच्या आधीच पोक्तपणा आला. लग्नाला दहा वर्षं झाली तरी बाळाची चाहूल लागली नाही म्हणून दहा वर्षाच्या संसारानंतर वांझ म्हणून माझी माहेरी पाठवणी करण्यात आली."
" आई बापाने पण ज्या दिवशी लग्न करून परक्या घरी दिली त्या दिवशी आमच्यासाठी मेली असं सांगून माझ्यासाठी घराची कवाडं बंद केली."
" बाप रे किती क्लेशदायक आहे हे सगळं." रुक्माची आपबीती ऐकता संकर्षणच्या तोंडून बाहेर पडलं.
" वांझ हा शब्द किती लागतो, आतून तोडतो हे इतरांना कसं कळणार. बाईच्या मनाचा विचार इथे करतोच कोण? तिला नकोय का मातृत्त्व? तिला नकोय का इवल्याश्या शरीराची उब? तिलाही पान्हा फुटावा वाटत असेलच ना? पण जाऊ द्या..."
" परिस्थितीशी चार हात करण्याशिवाय पर्याय नव्हता. कधी कधी तर आत्महत्येचे विचार मनात यायचे. चार दोनदा प्रयत्न पण केला. एकदा असंच जीव द्यावा म्हणून एका गाडी खाली यायचा प्रयत्न केला आणि मला वाचवायला स्वराताई देवासारख्या धावून आल्या. तेंव्हा जो त्यांनी माझा हात पकडला तो आजतागायत सोडला नाही."
" आणि अगम्य...लहान असताना त्याला मावशी म्हणता यायचं नाही तर माऊ माऊ करत दिवस भर पाठीमागे फिरायचा. माझी मातृत्वाची भूक त्या इवल्या जीवानं भागवली. आता मोठा झालाय, अमेरिकेला असतो. वर्षभरात डॉक्टर बनून परत येईल. स्वराताईंना खुप आनंद होईल बघा. त्यांच्या कष्टाचं चीज केलं पोरानं." अगम्यच्या आठवणीने रुकमाच्या डोळ्यात पाणी आलं.
" आणि गोपाळ साहेब, ते काय करतात. ते सुद्धा गाणं उत्तम गायचे."
" मला त्यांच्याबद्दल जास्त काही माहिती नाही. ते गाणं चांगलं गायचे पण स्वराताईंचे बाबा गेले आणि त्यांनी गाणं सोडलं ते कायमचं. मला इतकंच ठाऊक आहे. मला आणखी जास्त काही ठाऊक नाही." रुक्माने मोजक्याचं शब्दात उत्तर दिलं. गोपाळबद्दल जास्त बोलणं तिनं टाळलं.
गोपाळ हा संकर्षणसाठी एक गूढ बनत चालला होता.
गोपाळ कुठे असेल, पुढे काय होणार पाहुयात पुढील भागात
क्रमशः
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
16/4/2022
फोटो - साभार गुगल.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.