©️मधुनिता
पत्र - भाग १
" कावेरी... अगं कावेरी, माझं जरा ऐकशील का?"
सखूआजीचा आवाज ऐकताच कावेरी पदराला हात पुसत अंगणात आली.
" हे बघ हे पन्नास आन एक रुपाया. आज माझ्या केशवाचा वाढदिवस हाय. ह्या पैशातनं त्याच्यासाठी पेढं आण. त्याला लई आवडत्यातं." पदराच्या टोकाला मारलेल्या गाठीतून चुरगाळलेल्या दहाच्या दोन तीन नोटा आणि काही नाणी काढून तिने कावेरीच्या हातात दिली.
" काय गं आजी तुझं हे दरवर्षीचंच आहे. वर्षभर पैसे साठवतेस आणि ह्यांच्या वाढदिवशी सगळे पैसे पेढ्यावर खर्च करतेस. तू फक्त नावालाच माझी आज्जी आहे बाकी लाड आणि कौतुक मात्र नातजावयाचं." कावेरी फुरकटुन म्हणाली.
" माझं नवस हाय. तुला ठावं हाय नव्ह."
" अगं पण नवस देवाला करतात." कावेरी उगीचंच विषय ताणून धरत होती.
" ऐन वक्ताला माझ्या हाकंला धावून येणारा माझ्यासाठी देव. देवळातला देव बी दगडाचा आन त्याचं काळीजबी दगडाचं. त्याला काय पाझर फुटत नाय. आता माझ्यासंग उगं वाद घालत बसू नगं." आजी नातीचं गुज चालूच होतं इतक्यात बाहेरून आवाज आला,'पोस्टमन'. पोस्टमनला पाहताच कावेरी धावतच घरात गेली. पाण्याचा ग्लास आणि एक पत्र घेऊन ती परतली.
" आपलं पत्र," म्हणत त्याने हसत हसत आपल्या हातात असणाऱ्या पत्राच्या गठ्ठ्यातून एक पत्र काढलं आणि तिच्यासमोर धरलं.
तिने लगबगीने त्याच्या हातातील पत्र घेतलं आणि नेहमीच्या सवयीप्रमाणे तिने आणलेलं दुसरं पत्र पोस्ट करण्याकरता त्याच्या हाती सोपवलं. त्याने ते त्याच्याजवळच्या पिशवीत जपून ठेवलं आणि सायकल घेऊन निघणार इतक्यात त्याला सखू आजीचा आवाज ऐकू आला,
" दिलंस बाबा तिला टपाल."
" होय आज्जे,"
" ती आन तिचं हे टपालाचं खूळ, कुठंवर जपणार आहेस रे बाबा." सखूआजीनं कपाळाला हात लावला.
" अगं, ह्या जीवात जीव असेपर्यंत. मी ही एवढी पत्र वाटून आलोच बघ. सांजच्याला कामावरून सुटलो की निवांत बोलतो तुझ्याशी. " त्याने सायकल न थांबवताच उत्तर दिलं आणि आपल्या पुढील कामाला निघून गेला.
" झालं आता, तास दोन तास मॅडम काय जागणं उठायची नाय." पत्र घेऊन मागल्या दारी जाणाऱ्या कावेरीला पाहून आजी बडबडली.
संध्याकाळी केशव कामावरून परत यायच्या आधीच कावेरी आणि सखूआजी ने त्यांच्या वाढदिवसाची तयारी करून ठेवली. विशेष म्हणजे केशवला आवडतात म्हणून कंदी पेढे आणि मस्त खिरीचा बेत आखला होता. कावेरीने राहुलकरवी सुंदर केक मागवला. राहुल म्हणजेच कावेरी आणि केशव यांचा एकुलता एक मुलगा. जवळपास अठरा वर्षाचा, बारावीत शिकत होता.
रात्री सखूआजीनं मोठ्या प्रेमानं केशवंच औक्षण केलं. प्रेमाने आणलेले पेढे भरवले. दोन्ही हात त्याच्यावरून ओवाळून कानशिलावर कडाकडा बोटं मोडून त्याची दृष्ट काढली. कावेरी हे सगळं पाहून भारावून गेली. केशवने हळूच मोगऱ्याचा गजरा असलेला पुडा तिच्या हाती दिला. सगळं कसं दृष्ट लागावं असं होतं. इतक्यात
" बाबा, यावर्षी आईने तुमच्यासाठी स्पेशल गिफ्ट आणलं आहे." राहुल रागाने कावेरीकडे पाहत होता.
" हो का! काय आणलंय बघू तरी जरा."
राहुलने दुपारी कावेरीला आलेलं पत्र त्यांच्या समोर धरलं. राहुलच्या हाती पत्र पाहून कावेरी चपापली. दुपारी पत्र वाचून नेहमीप्रमाणे जपून न ठेवता आपण घाईघाईत ते टेबलावर ठेवून विसरून गेलो हे कावेरीच्या लक्षात आलं आणि तिने एक कटाक्ष केशववर टाकला.
" बाबा हे पत्र आईला आलंय. कोणी कृष्णा आहे त्याने पाठवलंय, कुठून पाठवलंय काही थांग लागत नाही आणि पत्रातला मजकूर तर... तुम्ही जर वाचाल ना तर लाज वाटेल. नव्याने प्रेमात पडलेल्या प्रियकर प्रेयसीलासुध्दा इतकं चांगलं लिहायला जमणार नाही." राहुलने तुच्छतेने आपल्या आईकडे पाहिलं.
" राहुल, तू एक गोष्ट विसरतोयस बाळा. मी एक पोस्टमन आहे आणि मीच हे पत्र दुपारी तुझ्या आईला आणून दिलं. त्यामुळे या पत्राबद्दल मला माहिती आहे आणि दुसरी गोष्ट तू बारावीत शिकतोस, तुला इतकंही ठाऊक नाही का दुसऱ्या कोणाचं पत्र त्याच्या अपरोक्ष किंवा चोरून वाचू नये? हा तुझ्या आईचा वैयक्तिक विषय आहे. त्यात तू लुडबुड न केलेली बरी." केशवने राहुलला समज दिली.
" अहो पण बाबा...."
" बास आता, या विषयावर जास्त चर्चा नको. माझा कावेरीवर पूर्ण विश्वास आहे. तेंव्हा आईचं आणि पत्राचं काय करायचं ते मी पाहून घेईन. परीक्षा जवळ आल्या आहेत, तू तुझ्या अभ्यासावर लक्ष दे."
" ठीक आहे. मला काय करायचं आहे. तुम्हाला जे वाट्टेल ते करा." राहुल ने एकदा आईकडे पाहिलं आणि खांदे उडवत आतल्या खोलीत निघून गेला.
यावर कावेरीला काय बोलावं काही सुचलं नाही आणि ती तोंडाला पदर लावून हुंदके देत स्वयंपाकघरात निघून गेली.
सखूआजीनं अर्थपूर्ण नजरेनी केशवकडे पाहिलं. त्याने डोळ्यानेच सगळं ठीक होईल म्हणून तिला आश्वस्त केलं.
रात्री जेवताना एकमेकांशी कोणीचं काही बोललं नाही. राहुलच्या नजरेत असंख्य प्रश्न होते तर कावेरीच्या नजरेत आगतिकता. रोज बडबड करणाऱ्या सखूआजींनी देखील मौन धारण केलं होतं आणि केशव, तो काही घडलंच नाही या अविर्भावात शांतपणे जेवत होता.
" काय गं आज्जे, काय विचार करतेयस?" जेवणानंतर अंगणात गोधडी अंथरून त्यावर बसलेल्या आजी शेजारी विसावत केशव म्हणाला.
" काय नाय रं बाबा पण तुला एक इचारु."
" अगं, विचार की,"
" तुला नाय का वाटत आता हे समदं थांबाय पायजे. तू एकदा कावेरी संग या ईषयावर बोलत का नाहीस." आजीच्या चेहऱ्यावर काळजी दिसत होती.
" कशाला थांबायला पाहिजे, चांगलं चाललंय की,"
" आरं व्हय समदं चांगल चाललंय पण एका छोट्या गोष्टीमुळं पोराच्या मनात आपल्या मायबद्दल उगं गैरसमज नाहीतर ते काय म्हणत्याती, हं.... ती शंका यायला नगं."
" असं काहीही होणार नाही म्हातारे, तू काळजी करू नकोस. राहुलला मी समजावतो. अगं...असंही त्याला सगळ्या गोष्टी कुठं माहिती आहेत." केशवने आजीची समजूत घातली.
" आरं पर तुमच्या लग्नाला आता ईस वर्स उलटली. कुठंवर हे असंच चालायचं. उगं माय लेकरात फूट पडाय नगं एवढंच मला वाटतंय."
" नाही पडणार आणि हे शेवटपर्यंत चालणार. अगं आयुष्य हे घड्याळाच्या काट्यासारखं असतं. निरंतर चालतच राहतंय. जे वाट्याला आलं ते प्राक्तन समजून रडत, चिडत, कुढत जगत राहतो आपण. मग हाच प्रवास जर काही गोष्टींनी सुगंधित होत असेल. तनासोबत मनालाही नवी उभारी देत असेल तर मग कशाला थांबायचं. ह्या प्रवासात थकल्या भागल्यावर एक हक्काचा विसावा तर हवाच ना. ही पत्रं तिच्या आयुष्याचा प्रवास सुगंधित करणारा तिचा हक्काचा विसावा आहे. आमच्या दोघांचाही एकत्रित प्रवास सुगंधित करणारा विसावा. आमच्या नात्याला नवीन ऊर्जा आणि श्वास देणारा विसावा." केशव भावुक झाला होता.
" मी तर म्हणेन म्हातारे, सगळ्यांच्या आयुष्यात असा हक्काचा एखादा विसावा असावा."
" व्हय.. व्हय! माझा इसावा तू हायस रं बाबा. पोटच्या पोरानं जितकं केलं नसतं तितकी सावली ह्या म्हाताऱ्या जीवावर आन माझ्या नातीवर तू धरलीस. तू लय केलं बघ माझ्यासाठी, माझ्या कावेरीसाठी." सखूआजींनी पदराने डोळे पुसले.
" अगं असं काय म्हणतेस म्हातारे, आपल्या तिघांनाही एकमेकांच्या आधाराची गरज होती. तुला तर माहीतचं आहे बाबा गेल्यावर मी आणि आई मामाकडे जाऊन राहिलो. बाबांचं जाणं आणि मामीचा जाच तिला सहन झाला नाही. थोडया दिवसांतच तिनं आत्महत्या केली आणि मी सर्वार्थानं पोरका झालो. मामाकडे घरगड्या सारखं राबून कसंतरी शिक्षण पूर्ण केलं आणि ही पोस्टमनची नोकरी मिळाली. नोकरी मिळाल्यावर मात्र मामीचं वागणं बोलणं बदललं. तिच्या लेकीसंग मी लग्न करावं म्हणून दबाव टाकू लागली. मला इतकी वर्षं संभाळल्याचं कारण पुढं करून उपकाराच्या ओझ्याखाली दाबून मनासारखं करू पाहत होती. त्यांनी फुकट नव्हता गं सांभाळ केला माझा. चोवीस तास राबणारा हक्काचा घरगडी त्यांना मिळाला होता. शेवटी नाईलाजाने ते घर सोडलं ते कायमचं. पोस्ट ऑफिस या गावात होतं, कामाला जायला यायला जवळ पडेल म्हणून मग या गावात येऊन राहिलो." केशवने कितीदा तरी त्याचा भूतकाळ आजीसमोर उलगडला होता. काही जखमा खपली धरल्यातरी आतून भळभळत राहतात आणि मग संधी मिळाली की अशा वाहतात.
" बरं केलंस बाबा." आजीने दुजोरा दिला.
" छोटसचं गाव त्यामुळे आजूबाजूच्या वाड्या - वस्त्यांवर पत्र पोहचवायचं काम माझंच. असाच एक दिवस टपाल पोचवायला तुमच्या वस्तीवर आलो आणि तिथं कावेरीची गाठ पडली. पहिल्यांदा कावेरीला पाहिलं आणि मी हादरलोच. हादरलो काय घाबरलोच." केशवने कपाळावर साचलेला घाम म्हातारीच्या पदराने टिपला.
" आजही तो दिवस मला लख्ख आठवतोय. त्यादिवशी सायकलवर जात असताना पाठीमागून अचानक पोरांचा गलका ऐकू आला म्हणून वळून पाहिलं तर ठिकठिकाणी ठिगळं लावलेलं फाटकं परकर पोलकं नेसलेली, केस पिंजारलेले, धूळ मातीनं कळकटलेली, मळकटलेली... बघणाऱ्याला तिने महिना दोन महिने अंघोळ केली आहे की नाही असं वाटावं. एका हातात कसलासा कागद आणि दुसऱ्या हाताने परकराचं एक टोक पकडून एक पोरगी माझ्या दिशेने धावत येताना दिसली. तिच्या मागे आठ दहा पोरांचा घोळका तिला 'वेडी...वेडी' म्हणत तिचा पाठलाग करत होता आणि ती रस्त्यावरचे दगड त्यांच्या दिशेने भिरकावून त्यांना पिटाळण्याचा निष्फळ प्रयत्न करत होती. पण त्या वांड मुलांसमोर तिचा निभाव लागत नव्हता." केशव बोलत होता आणि सखूआजी पाणावलेले डोळे पुसत होती.
" ती माझ्या जवळ येऊन थांबली. गोरा रंग पण मातीने मळलेला, सरळ नाक, वाऱ्यावर भुरभुर उडणारे लांब केस पण कितीतरी महिने कंगव्याची आणि त्यांची गाठभेट झालेली नव्हती. विशेष म्हणजे तिचे घारे आणि गहिरे डोळे कोणाच्याही हृदयाचा ठाव घेणारे एकूण काय तर अस्सल सौंदर्याची खाणच जणू. एकीकडे माझ्या खाकी युनिफॉर्मला सारखा सारखा हात लावत तिच्या हातात असलेला कागद पुढे करत होती तर दुसरीकडे मागे लागलेल्या मुलांना हुसकावत होती. मी तिच्या हातातला कागद घेतला आणि काय लिहलं ते पाहिलं, मोडकी तोडकी अक्षर कशाचाच कशाला मेळ नव्हता. काय लिहलं आहे ते कळायला काहीच मार्ग नाही इतक्यात सखूआजी तू तिथे आलीस." केशवने आजीकडे पाहिलं.
" व्हय, म्या तुझी माफी मागून तिला आपल्यासंग घरी घेऊन आली. काय करणार तरणीताठी पोर खुळ्यागत वागत हुती. सारं गाव तिला येड म्हणायचं. लहान लहान पोरं हातात दगडं घेऊन तिच्या मागं लागायची. हातात कागदाची चिटुरी घिवुन गावभर हिंडायची. ह्या म्हाताऱ्या जीवाला नुसता घोर लागून रहायचा."
" पण आधी अशी नव्हती माझी कावेरी लय हुशार हुती. तिचं आईबा एक दिस आठवड्याच्या बाजारांतनं येत असताना, वाटंत ऊसानं भरलेला टरक कलंडला आन त्या टरकाखाली चिरडून दोघबी जागीच ठार झाली आन ह्यो सारा घोर ह्या म्हाताऱ्या जिवाच्या मागं कायमचा लावून गेली."
" आईबाविना तरण्या पोरीला सांभाळणं माझ्या नशिबी आलं. कसंतरी दुसऱ्याच्या वावरात रोजगाराला जाऊन, माळवं इकून आजीनातीचं पोटपाणी भागत हुत. माझी कावेरी सरकारी शाळत दहावीत शिकत हुती. लय गुणी आन हुशार पोर. शाळतला मास्तर लय कौतुक करायचा. एक दिवस लय मोठी सायबीन हुईल म्हणायचा. माझा उर कसा अभिमानानं भरून यायचा. पण कुणास ठावं कुणाची नजर लागली आन सारंच ईस्कटलं."
" जाऊ दे झालं गेलं गंगेला मिळालं. एका अर्थानं जे झालं ते बरंच झालं म्हणायचं. नाहीतर माझ्या कावेरीला तुझ्यासारखा हिरा शोधून बी घावला नसता."
" चल आता लय उशीर झाला. माझं डोळं पेंगाय लागलं बघ. मी लवंडती आता. जा तू बी जाऊन झोप जा." सखुआजीने तिथंच आडवं होतं गोधडी अंगावर ओढून घेतली आणि थोड्याच वेळात घोरायला लागली.
कधी कधी काही घटना काळजावर इतक्या खोल कोरल्या गेल्या असतात की इच्छा असताना ही पुसून टाकायच्या म्हटल्या तरी त्या पुसल्या जात नाहीत आणि मग कधी कधी अश्याच हळव्या क्षणी त्या डोकं वर काढून आपलं अस्तित्व जाणवून देतात. असंच काहीसं केशव आणि सखूआजीचं सोबत घडत होतं. आज राहुलच्या एका प्रश्नाने भूतकाळाचे पट उघडले गेले होते.
पुढे काय होणार, कावेरीच्या वेडामागे काय कारण असणार, केशव तिला ह्यातून कसा बाहेर काढणार पाहुयात पुढील भागात.....
क्रमशः
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
27/4/2022
फोटो - साभार गुगल.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.
नेहमीच छान छान असतात कथा
ReplyDelete