©️मधुनिता
होऊ कसा उतराई...? भाग - १
जड अंतकरणाने दिवाकररावांनी एका हाताने पिशवी उचलली आणि दुसऱ्या हाताने कमलचा हात पकडून ते चालू लागले. उंबरठ्यात जाताच कमलचं पाऊल अडखळलं आणि तिने मागे वळून पाहिलं.
" वळून काय पाहताय, आणखी काही ऐकून घ्यायचं बाकी आहे का? झाला तेवढा पाणउतारा पुरे. चला आता." दिवाकररावांच बोलणं ऐकताच कमलने पदराने आपले डोळे पुसले आणि त्यांच्या मागे चालू लागली.
"आता कुठे जायचं आपण?" घराबाहेर पडताच कमलने विचारलं.
" पाय नेतील तिकडं!" दिवकरराव शून्यात पाहत बोलले आणि कमलचा हात पकडून चालू लागले.
पापण्यात दुःखाचा सागर घेऊन ते दोघे चालत होते. वेदनेच्या लाटांवर लाटा आदळत होत्या. आसवांचा महापूर येईल का काय वाटत होतं आणि त्या महापुरात फाटकी काया, बलहीन पाऊले वाहून जाऊ पाहत होती.
प्रत्येक पावलागणिज धुसर झालेल्या गतकाळातील आठवणींच्या सावल्या अधिकच गडद होत होत्या.
" काय गं आई, नेहमी माधवचेच इतके लाड का? मी आणि केशवदादाने काय घोडं मारलंय होय? सारखं आपलं माधव... माधव...! प्रत्येक गोष्टीत माधव आधी." वृंदा आपल्या आईवर म्हणजेच कमलवर चिडली होती.
" बरोबर बोलतेस वृंदे. हा माधव शेंडेफळ म्हणून डोक्यावर चढवून ठेवलं आहे त्याला." केशवने देखील वृंदाची री ओढली.
" अगं, लहान आहे तो म्हणून थोडं लक्ष देते त्याच्याकडे. पोरीच्या जातीनं इतकी इर्षा करू नये बाळा. तू आणि केशव देखील माझ्या काळजाचेच तुकडे. पाची बोटं माझ्यासाठी सारखीच त्यात दुजाभाव कसा करेन बरं मी?" कमलने वृंदाला जवळ घेतलं आणि प्रेमाने डोक्यावर हात फिरवला.
केशव, वृंदा आणि माधव दिवाकरराव आणि कमल यांची तीन मुलं. कमल आणि दिवाकरराव यांच्या संसाररूपी परसातल्या या नाजुक कळ्या. उत्तम संस्कारांचं खतपाणी घालत आंजारत, गोंजारत त्यांना तळहाताच्या फोडाप्रमाणे हळुवार जपत होते. एक-एक कळी खुलताना पाहून त्यांच्या अंगातून आनंदाची लहर उठायची. ऊन, वारा-पाऊस आला की कमल त्या तिघांना आपल्या पदराखाली लपवायची.
कळ्या खुलत होत्या आणि त्याच्या दरवळाने दिवाकर राव आणि कमल मंत्रमुग्ध होत होते. अत्यानंदाच्या उच्च शिखरावर ते दोघे आपल्यालाच त्या तिघांमध्ये शोधत होते. त्यांच्यात हरवत होते. तो नाद, तो ताल, तो गंध, तो मंत्रमुग्ध करून टाकणारा त्या कळ्यांचा बहर, सारं काही ते दोघे आपल्या काळजात टिपत होते.
आता ती फुलं स्वच्छंदीपणे नाचत होती, बागडत होती. त्यांना आता कोणाचं बंधन नकोच होतं. ती बेछुटपणे वार्याशी दंगा करीत होती. आपला सुगंध चारी दिशांना फेकत होती. मदहोश होऊन डौलात वेलीवर डोलत होती.
काळ लोटत गेला. ती फुलं आता स्वतः गर्भार झाली. हळूहळू ती आपली बीजे परसात सांडू लागली. तीही जोमाने वाढू लागली. या दिवसाची दिवाकरराव आणि कमल आतुरतेने वाट पाहत होते. त्यांची दृढ तपश्चर्या फळाला आली होती. स्वतःची काया चुलीत भाजून त्यांनी ही बाग फुलवली होती. पोटाला बांध घालून त्यांना खतपाणी केले होतं. त्याचंच फळ त्यांना आज दिसत होतं पण फुलांना आता ती बाग अपुरी पडू लागली होती. त्यांनी आपली स्वतःची वेगळी विश्व थाटली. वृन्दा लग्न होऊन सासरी गेली तर केशव मुंबईत आणि माधव पुण्यात स्थिरस्थावर झाले.
सरत्या वर्षांसोबत एक गोष्ट मात्र कधीच बदलली नव्हती ती म्हणजे वृन्दा आणि केशवचं माधवचा दुस्वास करणं. वृन्दा आणि केशवच्या मनातील माधवबद्दल असणारी अढी कधीच निघाली नाही उलट ती अधिकाधिक आपले पाय घट्ट आत खोलवर रोवत गेली आणि याचाच परिणाम की काय दोन महिन्यांपूर्वी जेंव्हा दिवाकररावांना हृदयविकाराचा झटका आला तेंव्हा वृन्दा आणि केशवने,
" त्यांचा लाडका लेक आहे ना तो घेईल की काळजी. असंही नेहमीच आईबाबांचा ओढा धाकटा असल्यामुळे माधवाकडे जरा जास्तच होता. तो सांभाळेल आईबाबांना आपल्याला काही काळजी करण्याची गरज नाही." असं म्हणत हात झाडून मोकळे झाले होते आणि माधव देखील लहान असून मोठ्या प्रेमाने आईबाबांना आपल्या सोबत पुण्याला घेऊन आला होता.
सुरवातीला सगळं छान चालू होतं पण हळूहळू माधवच्या बायकोला म्हणजेच सारिताला आईबाबांची जवाबदारी कायमस्वरूपी आपल्यावरच येऊन पडली तर? या गोष्टीची भीती वाटू लागली.
" केशवदादा तर सगळा भार आपल्यावर टाकून नामानिराळे झाले. आपण कुठवर आईबाबांची जबाबदारी घेणार. आपला परिवार वाढतोय, आपला वेद, आपलं बाळ आता चार-सहा महिन्यांचं लहान आहे म्हणून ठीक आहे पण उद्या बाळ मोठं झाल्यानंतर खर्चही वाढेल. तेंव्हा आईबाबांनी थोडे दिवस केशवदादांकडे आणि थोडे दिवस आपल्याकडे रहायला हवं किंवा आई आणि बाबा या दोघांपैकी एकाला आपण सांभाळू आणि एकाला केशवदादाकडे पाठवू." असं म्हणत सारिताने माधवचे कान भरायला सुरवात केली पण तो तिच्याकडे अजिबात लक्ष देत नव्हता.
माधव आपल्या बोलण्याकडे दुर्लक्ष करतोय असं दिसल्यानंतर सारिताने छोट्या छोट्या गोष्टींवरून कमलशी वाद घालायला सुरवात केली. माधव संध्याकाळी ऑफीसमधून घरी आला की तक्रारींचा पाढा वाचणं नेहमीचंच होऊन गेलं होतं. त्यामुळे माधवची चिडचिड वाढू लागली होती परिणामी घरात अशांतता नांदू लागली.
" कमल, आपण इकडे उगीच आलो. गावी होतो ते बरं होतं. निदान मोकळा श्वास तरी घेता येत होता. मोठया हौसेनं शहरात लेकाकडे रहायला आलो पण मला हे घर त्या स्वयंपाकाच्या पेटीसारखं ( microwave ) वाटतंय गं. त्यात आग नाही, आवाज नाही पण आच मात्र आहे. जीव गुदमुरतोय, होरपळ होतेय इथं मनाची." कधी घरातील वातावरण तापलेलं पाहिलं की दिवाकरराव कमलला गावी जाण्याबद्दल गळ घालायचे.
" तुमचं आपलं काहीतरीच. आपला माधवा किती जीव लावतो बरं आपल्याला. आता घर आहे म्हटल्यावर कधीकधी भांड्याला भांड लागणारचं ना आणि लहान आहेत पोरं अजून आपण मनाला लावून नाही घ्यायचं." दिवाकररावांच्या बोलण्यावर कमल त्यांची समजूत घालायची.
त्या दोघांना पुण्याला माधवकडे येऊन दोन महिने उलटत आले होते. कमल घरातील कामं, लहान नातवाला सांभाळणं सगळी कामं अगदी चोख पार पाडत होती. एक दिवस दुपारी बाळाला कमलकडे सोपवून सरिता लवंडली होती. थोड्यावेळाने तिला जाग आली ती बाळाच्या रडण्याने. सरिता लगबगीने उठून बाहेर आली. बाहेर येऊन पाहते तर बाळाच्या डोक्याला टेंगुळ आलेला तिला दिसला. तिने बाळाला कमलच्या हातातून हिसकावून घेतलं. सरिताला आता हातात आयतंच कोलीत मिळालं होतं. या गोष्टीचं भांडवल करून तिने माधव घरी येताच मोठा तमाशा केला. सासूसासऱ्यानां नाही नाही ते बोलली. आधीच ऑफिसातून दमून आलेला माधव घरी येताच होणाऱ्या या वादामुळे वैतागला.
" आई तुला जमत नाही तर कशाला घेतेस गं बाळाला. आज काही झालं असतं तर त्याला." माधव चिडून बोलला.
" अरे जास्त काही नाही झालं. बाळ माझ्या मांडीवरच खेळत होतं. अचानक त्याने उसळी मारली अरे! जास्त नाही लागलं. तू काळजी करू नकोस." कमल समजावणीच्या सुरात बोलली.
" जास्त नाही म्हणजे? किती मोठं टेंगुळ आलं आहे बघताय ना तुम्ही. आणखी जास्त काही व्हायची वाट पाहताय का तुम्ही?" सरिता तणतणत म्हणाली.
" अगं, असं काय बोलतेस सरिता. माझापण नातू आहे तो हे विसरतेयस का तू." कमल रडकुंडीला आली होती.
" हो म्हणूनच आज माझ्या लेकराचा जीव घ्यायला निघाला होता वाटतं." सरिताला काहीही करून आज सोक्षमोक्ष लावायचाच होता.
दिवाकरराव शांत बसून सासू-सुनेतील वाद ऐकत होते.
" आई बाबा तुम्ही कशाला राहिला आहात इकडे. आता बाबांची तब्येतपण ठीक आहे. मी एकट्यानेच तुम्हाला सांभाळण्याचा ठेका घेतला आहे का? तुम्ही जा बरं इथून. मी वैतागलो आहे ह्या रोजरोजच्या कटकटीला." चिडलेल्या माधवच्या तोंडून हे वाक्य बाहेर पडायचाच अवकाश की सरिताने आतल्या खोलीत जाऊन दिवाकरराव आणि कमलचे कपडे एका पिशवीत भरले आणि पिशवी दरवाजाकडे फेकली.
" अरे, माधवा हे काय बोलतोयस तू. किती मोठा आरोप करतेय तुझी बायको माझ्यावर. अरे ते लहानगं लेकरू, त्याला मी मारणार... मी? असं बोलवतं तरी कसं गं सरिता तुला? माधवा असं करू नकोस. आम्ही जातो गावी परत पण असं भांडण करून नको रे. असं एकदम तोडून टाकायचं बोलू नकोस." कमल माधवकडे पाहून आशेने बोलत होती.
माधवने आपलं तोंड फिरवून घेतलं आणि सारिताने घरभर फिरून त्यांचं उरलसुरलं सामान पिशवीत आणून भरलं.
" अरे माधवा..." कमल पुढे काहीतरी बोलणार इतक्यात
" पुरे... चला आता." दिवाकररावांनी एका हाताने पिशवी उचलली आणि चालू लागणार इतक्यात
" एक मिनिट, ही तुमची पिशवी वर पोटमाळ्यावर होती. ह्यात काय कचरा भरून ठेवला आहे कोणास ठाऊक. मला तुमची एकही वस्तू या घरात नको आहे." सरिताने आणखी एक पिशवी कमलच्या दिशेने भिरकावून दिली. पिशवीतील सारं सामान घरभर विखुरलं. कमलने डोळे पुसत सारं सामान पिशवीत भरलं आणि दिवाकररावांकडे पाहू लागली.
दिवाकररावांनी एका हाताने पिशवी उचलली आणि एका हाताने कमलचा हात पकडला आणि चालू लागले.
चालता चालता दोघे कुठे पोहचले, कुठवर आले दोघांना काहीच आठवत नव्हतं. दिशा आणि वाटच होती कुठे? सूर्य
अस्तांचलाच्या दिशेने धिम्या गतीने पावले टाकत होता. मंद जीवाला सुखावणारं वारं वाहत होतं पण पेटून उठलेलं मन त्या दोघांना होरपळून काढत होतं.
वादळ आलं होतं आणि ही दोन फुलं दिनवाणी वाऱ्यावर भरकटत होती. इथे तिथे आपटतं असह्य वेदनांनी कळवळतं होती. तरी त्यांची आर्त हाक कोणाला ऐकू जात नव्हती. ते आपलं अस्तित्वच गमावून बसली होती. ज्यांच्यासाठी जीवाचं रान केलं त्यांनीच वाऱ्यावर सोडून दिलं होतं. कुठे जातील, कुठे राहतील याची कोणाला पर्वाच नव्हती.
" अहो बाजूला व्हा. रस्त्याच्या मधोमध काय चालताय? कधीपासून हॉर्न वाजवतोय ऐकू येत नाही का, जीव द्यायचा विचार आहे काय? कुठून कुठून येतात कोणास ठाऊक." अनोळखी व्यक्तीच्या आवाजाने दोघांच्या विचारांची शृंखला तुटली आणि ते भानावर आले. दोघांनी मागे वळून पाहिलं. भूतकाळातील आठवणींच्या हिंदोळ्यावर झुलत दोघे बरेच लांब चालत आले होते.
" कमल, आजची रात्र इथे या देवळात घालवूयात का? दमली असशील चालून चालून. मी जवळचं जेवणाची काही सोय होतेय का ते बघून येतो. उद्या सकाळ होताच गावी जायला निघू आपण." रस्त्याच्या कडेला दिसणाऱ्या देवळाकडे दिवाकररावांनीं बोट केलं.
"अं... हो " कमलने मान डोलवली आणि ओलावलेल्या डोळ्यांच्या कडा पदराने टिपल्या.
त्या रात्री दोघांनाही झोप आली नाही. आपण नक्की कुठे चुकलो हे त्यांना कळत नव्हतं. आयुष्याची होळी करून ज्यांना वाढवलं, काटेकुटे तुडवत जिवाचं रान करून शिकवलं. आज ती मोठी झाल्यानंतर इतकी कृतघ्न कशी निघाली हेच त्यांना समजत नव्हतं. आज एका क्षणात त्यांना कोनाड्यात फेकून दिलं होतं. कारण आता ती कोणत्याच कामाची उरली नव्हती म्हणून. विचार करता करता पहाटेच कधीतरी दोघांचा डोळा लागला.
काळोख आपला जबडा उघडून हळूहळू त्यांच्या दिशेने झेपावत येत आहे. जणू काळच त्यांच्या दिशेने पावले टाकत आहे. दोघांनीही घाबरून आपले डोळे घट्ट मिटले. अंगात होतं नव्हतं ते बळ एकवटून त्यांनी दोन पावलं पुढे टाकून त्या काळाला मिठी मारली. अंधारात त्यांचं सारं विश्व गडप झालं आणि दोघेही त्या अंधाराशी एकरूप झाले कायमचे.
" नाही... नाही..." असं ओरडत दिवाकर राव झोपेतून एकदम उठून बसले.
" काय झालं... तुम्ही ठीक आहात ना. असे ओरडत का उठला. स्वप्न पाहिलंत का?" दिवाकररावांच्या आवाजाने कमलचीही झोपमोड झाली होती. तिने डोळे चोळत विचारलं.
" काही नाही तू झोप." दिवाकरराव कमलला एका हाताने थोपटत विचार करू लागले. म्हणजे हे स्वप्न होतं तर! आता पुढे काय? स्वप्नातल्यासारखा जीवनाचा शेवट होणे नाही. मग काय झालं मुलं जर नालायक निघाली तर... ह्या दिवाकराच्या बाजूत अजून जोम बाकी आहे. विचार करता करता त्यांनी मनाशी काहीतरी निर्धार पक्का केला.
पुढे काय होणार, माधवला आपली चूक कळेल का? पाहुयात पुढील भागात.
क्रमशः
©️ सुनिता मधुकर पाटील.
15/12/2021.
फोटो - साभार गुगल.
तर माझ्या वाचक मित्रमैत्रिणींनो तुम्हाला ही कथा कशी वाटली हे सांगायला अजिबात विसरू नका. असेच आणखी ब्लॉग वाचायचे असल्यास माझ्या मधुनिता या फेसबुक पेजला नक्की follow करा. कथा आवडल्यास लाईक, कमेंट आणि लेखकाच्या नावासहित शेअर करा.
© copyright
© all rights reserved.
या कथेच्या प्रकाशनाचे आणि वितरणाचे सारे हक्क लेखिकेकडे राखीव. कथेत अथवा कथेच्या नावात किंवा कथा लेखिकेच्या नावाशिवाय आढळून आल्यास तो कॉपी राईट कायद्याचा भंग मानला जाईल. कथा जशीच्या तशी शेअर करण्यास काहीही हरकत नाही.